• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اِجْتِباء (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





اِجْتِباء (به کسر همزه، تاء و سکون جیم) از واژگان قرآن کریم به معنای جمع كردن به طور اختيار و برگزيدن است.



اِجْتِباء به معنای جمع كردن به طور اختيار و برگزيدن است.



به مواردی از اِجْتِباء که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - فَاجْتَباهُ‌ (آیه ۵۰ سوره قلم)

(فَاجْتَباهُ‌ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ‌ مِنَ الصَّالِحِينَ‌)
«پس پروردگارش او را برگزيد و از نيكوكاران گردانيد.»


۲.۲ - اجْتَبَيْتَها (آیه ۲۰۳ سوره اعراف)

(وَ إِذا لَمْ تَأْتِهِمْ بِآيَةٍ قالُوا لَوْ لا اجْتَبَيْتَها)
«و آن‌گاه كه آيه‌اى نياوردى گويند: چرا آن‌ها را جمع نكردى.»
گويا منظور کفّار از اين كلام آن بود كه حضرت آیه‌ها را از خودش می‌آورد و مربوط به خدا نيست؛ لذا می‌گفتند چرا آيه‌ها را جمع و جور نكردى و نياوردى؟


۲.۳ - اجْتَباكُمْ‌ (آیه ۷۸ سوره حج)

(وَ جاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباكُمْ‌ وَ ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْراهِيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِنْ قَبْلُ وَ فِي هذا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيداً عَلَيْكُمْ وَ تَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ)
(و در راه خدا آن‌گونه كه سزاوار اوست جهاد كنيد، او شما را برگزيد، و در دین اسلام كارِ سنگين و سختى بر شما قرار نداد؛ از آيين پدرتان ابراهیم پيروى كنيد؛ خداوند شما را در كتاب‌هاى پيشين و در اين کتاب آسمانی «مسلمان» ناميد، تا پیامبر گواه بر شما باشد، و شما گواهان بر مردم. پس نماز را برپا داريد.)
هر كه با نظر انصاف در اين آیه دقّت كند خواهد ديد كه به ائمّه دوازده‌گانه (عليهم‌السلام) تطبيق می‌شود؛ زيرا آن‌ها برگزيدگانند نه تمام امّت‌، (هُوَ اجْتَباكُمْ‌) و آن‌ها فرزندان ابراهيم‌اند نه همه مردم‌، (مِلَّةَ أَبِيكُمْ‌) و رسول خدا شاهد بر آن‌ها و آن‌ها شاهد بر مردم‌اند و اين شهادت نتيجه اجتباء است‌.
(لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيداً عَلَيْكُمْ وَ تَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ‌) در تفسیر برهان و صافی رواياتى در اين زمينه نقل شده است و راجع به تفصيل مطلب به المیزان ذيل آیه ۱۴۳ سوره بقره رجوع شود كه به طور مشروح تحقيق شده است.
بى‌انصافى است كه گفته شود: (اجْتَباكُمْ‌) به معنى برگزيدن مردم براى تكاليف است. زيرا چنين تعبيرى در قرآن نداريم و اجتباء در همه جاى قرآن در برگزيدن پیامبران به كار رفته است مگر در آيه ۲۰۳ سوره اعراف كه گذشت و آن نقل قول كفّار است؛ يا اين‌كه بگویيم: چون ابراهيم پدر رسول خداست و آن حضرت پدر امّت، لذا ابراهيم پدر امّت خوانده شده است و يا اين‌كه اكثر عرب پسران او بودند. گويا آیه شریفه فقط براى آن روز و براى عرب‌هاست و ديگر خطاب براى امروزی‌ها صادق نيست. حقّ آن است كه مخاطب‌ (مِلَّةَ أَبِيكُمْ) مردان مخصوصى‌اند همچنين مصداق‌ (اجْتَباكُمْ‌) و (شهداء)، كه عبارت از ائمّه باشند.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دار القلم، ص۱۸۶.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۸۰.    
۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۳۵۸.    
۵. قلم/سوره۶۸، آیه۵۰.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۶۴۸.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۸۸.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۲۴۸.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۱۰۰.    
۱۰. اعراف/سوره۷، آیه۲۰۳.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۴۹۹.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۳۸۲.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۱۴۸.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۴۱۷-۴۱۸.    
۱۵. حج/سوره۲۲، آیه۷۸.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۴۱.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۵۸۲-۵۸۳.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۴۱۱-۴۱۳.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۲۶-۲۷.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۷۲-۱۷۴.    
۲۱. بحرانی، سید هاشم، تفسیر البرهان، ج۳، ص۹۱۰-۹۱۲.    
۲۲. فیض کاشانی، محسن، تفسیر الصافی، ج۳، ص۳۹۱-۳۹۲.    
۲۳. بقره/سوره۲، آیه۱۴۳.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۴۸۱-۴۸۹.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۳۱۹-۳۲۵.    
۲۶. اعراف/سوره۷، آیه۲۰۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «إجتباء»، ج۲، ص۱۵-۱۷.    






جعبه ابزار