اولیات جلیّ

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

اوّلیات جلی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای قضایای بدیهی اوّلی و آشکار برای همگان است.

---

اوّلیات از اقسام بدیهیات و بر دو قسم‌ است:
۱. اوّلیات جلی، اوّلیات جلی آن است که نزد جمیع مردم آشکار، و حدودش برای همه آنان حاصل باشد؛ مانند: کل بزرگ‌تر از جزء است؛
۲. اوّلیات خفی، اوّلیات خفی آن است که حدود و مشخصه‌هایش نزد بعضی پنهان است. این پنهان بودن به سبب اشتباه در تصور حدود است و هنگامی که اشتباه بر طرف شود عقل به اعتقاد جازم می‌رسد.

---

بعضی از اصول عقیله را از اقسام اوّلیات جلی دانسته‌اند؛ مانند:
۱. اصل امتناع تناقض؛
۲. اصل انقسام مزدوجات؛
۳. اصل سبب کافی؛
۴. اصل کلّ و جزء؛
۵. اصل مساوات؛
۶. اصل هوهوی.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

(۱) صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی.    
(۲) مظفر، محمدرضا، المنطق.    

---