انصاب (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَنْصاب (به فتح الف و سکون نون) از
واژگان قرآن کریم به معنای هر چیز منصوب و برپا داشته است که
معبود واقع شود و یا برای
بت‌ها بر روی آن
قربانی شود.
أَنْصاب به معنای هر چیز منصوب و برپا داشته است که
معبود واقع شود و یا برای
بت‌ها بر روی آن
قربانی شود.
نصب (بر وزن فَلْس و قُفْل و عُنُق) هر چیز منصوب و برپا داشته است که معبود واقع شود.
جمع نُصُب (بر وزن عُنُق) اَنْصاب است، به قولی نُصُب جمع نِصاب است.
مراد از نُصُب و اَنْصاب سنگ‌های منصوبی است که بر روی آنها قربانی میکردند.
طبرسی در علّت این تسمیه گفته: آن سنگ‌ها را برای
عبادت برپا داشته بودند و از
ابن جریح نقل می‌کند: انصاب اصنام نبودند زیرا
اصنام آنهائی است که تراشیده به صورت و نقشی در می‌آوردند بلکه انصاب سنگ‌هائی بودند در اطراف
کعبه.
راغب گفته: آن سنگ‌ها را
پرستش کرده و روی آنها قربانی میکردند.
فرق ما بین انصاب و اصنام را که نقل شد در
اقرب الموارد نیز به‌طور «قیل» آورده است.
(اِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْاَنْصابُ وَ الْاَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ) (
شراب و
قمار و بت‌ها و ازلام
[نوعى بخت آزمايى
]، پليد و از عمل
شیطان است).
(وَ ما اَکَلَ السَّبُعُ اِلَّا ما ذَکَّیْتُمْ وَ ما ذُبِحَ عَلَی النُّصُبِ) (و باقيمانده
صید حيوان درنده -مگر آن‌كه به‌موقع به آن
شکار برسيد و آن را سر ببريد- و حيوانى كه روى بت‌ها يا در برابر آنها
ذبح مى‌شود).
نصب در آیه به ضمّ اول و دوّم است.
انصاب به تصریح آیه اوّل،
رجس‌اند و این می‌رساند که انصاب مورد پرستش بوده‌اند و در آیه دوّم آنچه بر روی آن
سنگ یا سنگ‌ها ذبح شده،
حرام گشته است؛ می‌شود گفت: که سنگ معبود بوده و یا صرفا برای بت‌ها بر آن ذبح می‌کرده‌اند.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "انصاب"، ج۷، ص۶۷.
