اماکن مذهبی مشهد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شهر مقدس
مشهد، اماکن مذهبی
و زیارتی فراوانی دارد که مهم‌ترین آنها آستان منور
و ملکوتی حضرت
حضرت علی بن موسی‌الرضا (علیه‌السّلام) می‌باشد؛ از دیگر اماکن زیارتی شهر می‌توان به آرامگاه
خواجه ربیع، آرامگاه
خواجه اباصلت، آرامگاه
خواجه مراد، مقبره پیر پالان دوز، گنبد خشتی
و ... اشاره نمود.
آستان قدس رضوی عظیم‌ترین
و باشکوه‌ترین اماکن مذهبی ایران است که
در این شهر واقع شده است. هر سال میلیون‌ها
مسلمان از سراسر این
کشور و سایر کشورهای
اسلامی برای زیارت
تربت پاک
و مطهر آن بزرگوار به این شهر مشرف می‌شوند
و اما
در ذکر
تاریخ ساختمان حرم مطهر آمده است که حمید بن قحطبه طایی فرمانده جنگ‌های بنی‌عباس علیه بنی‌امیه از طرف منصور
و مهدی دو تن از خلفای عباسی به حکومت خراسان منصوب شد.
در این
زمان میان نوغان
و روستای
سناباد باغی بزرگ برای خویش ساخت
و در آن کاخی مجلل بنا کرد که تا آغاز
قرن چهارم هجری پا بر جا بوده.
هارون که برای سرکوبی شورش‌های خراسان به توس آمده بود، بیمار شد
و برای
استراحت و گذران
دوران بیماری خود همین
باغ را برگزید ولی از این بیماری برنخاست
و در سال ۱۹۳ هجری درگذشت
و او را
در درون همین باغ
دفن نمودند. پس ازآن پسرش بر بالای آرامگاه او بقعه‌هایی ساخت
و در سال ۲۰۳ هجری که حضرت امام رضا (علیه
السلام) به وسیله‌ی مأمون به
شهادت رسیدند.
به دستور او آن حضرت را
در کنار قبر پدرش هارون به خاک سپردند
و از آن زمان به بعد مرقد مطهر امام رضا (علیه
السلام) زیارتگاه شیفتگان
جهان تشیع شد
و به تدریج بر آبادانی اطراف آن افزوده گشت تا جای که بر اثر گستردگی، آبادانی‌های سناباد
و نوغان را
در خود ضمیمه کرد
و به صورت شهری آباد
و بزرگ درآمد که آن را مشهدالرضا (علیه
السلام) خواندند (یعنی مکان شهادت امام رضا علیه
السلام)
و به مرور این نام
در کلمه‌ی مشهد خلاصه شد. هم‌اکنون مشهد اولین
و بزرگترین کلان شهر مذهبی ایران
و دومین کلان شهر مذهبی جهان بعد از
مکه معظمه
و دومین کلان شهر ایران بعد از تهران است.
یکی از اماکن متبرکه مشهوره مشهد مقبره خواجه
ربیع بن خثیم است که از
زهاد ثمانیه بوده
و از مشاهیر
تابعین می باشد.
ربیع بن خثیم از
اصحاب پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله‌وسلّم) بوده که
در آغاز
خلافت حضرت علی (علیه‌السّلام) والی
قزوین بوده است. سال درگذشت او را ۶۱ تا ۶۳ قمری نوشته اند. ابو یزید، رَبیع بن خُثَیم (یا خیثم) ثَوْرى، از یاران
عبد الله بن مسعود و به
زهد، شُهره بود.
او را یکى از هشت زاهد مشهور اوائل
اسلام به شمار آورده‌اند.
زهاد ثمانیه عبارتنداز:
۱. ربیع بن خثیم؛
۲.
هرم بن حیان؛
۳.
اویس قرنی؛
۴.
عامر بن عبدقیس؛
۵.
ابومسلم خولانی؛
۶.
مسروق بن اجدع؛
۷.
اسود بن یزید نخعی؛
۸.
حسن بصری.
کشّی از «
علی بن محمد بن قُتَیبه» روایت می‌کند که: وقتی از
فضل بن شاذان از «زهاد هشت‌گانه» پرسیده شد؛ او ربیع بن خثیم را از جمله مقرّبان اصحاب
امام علی (علیه‌السّلام) و زهاد
و پرهیزکاران زمان خویش بر شمارد.
او هنگام
جنگ صِفّین، با گروهى از قاریان به محضر امام
على (علیه
السّلام) آمد
و گفت: ما با وجود شناخت
فضل و برترى تو، با این حال؛
در جنگ با
معاویه تردید داریم
و از طرفی تو
و مسلمانان، از جنگ با مشرکان، بى نیاز نیستید. پس ما را به یکى از این مرزها بگمار تا
در آنجا بجنگیم. امام
على (علیه
السّلام) هم او را به فرماندهى گروهى از قاریان گماشت
و آنها را به اطراف قزوین
و ری، فرستاد.
در این ماجرا ربیع بن خثیم گرچه از امام
علی (علیه
السّلام) که محور حق بود کاملاً جدا نشد،
و در جای دیگری به انجام وظیفه پرداخت، اما همین مقدار تردید
در برابر امیرالمؤمنین (علیه
السّلام) نیز سزاوار نبود. اما به هر حال برخى از رجالیان او را ستوده‌اند. روایتی نقل می کند که حضرت امام رضا علیه
السلام فرموده اند: «لم یجرنی الی هذه الناحیه الا شوق زیارته».
تاریخ احداث آرامگاه اولیه خواجه ربیع مشخص نیست، اما نوشته‌های
تاریخ نویسان بیشتر معرف بنیان بنای فعلی
در عصر صفوی است که
در سال ۱۰۳۱ق به امر شاه عباس صفوی
و به دست الغ‌الرضوی خادم ساخته شده است. بر روی قبر ضریحی مجلل قرار گرفته
و دیوارهای بقعه با کاشی‌کاری‌های معرق
و ممتاز
و گچ‌بری‌های زیبا
تزیین گردیده است. همچنین کتیبه‌های خوش نقش با زمینه لاجوردی که با خط سفید
و به قلم زیبای علیرضا عباسی خطاط معروف عصر صفوی مرقم گردیده به آن
زینت بخشیده است.
در بالای یکی از این کتیبه‌ها نوشته شده: قال الرضا (علیه
السّلام): «ما حصل لی من القدوم بخراسان الزیاره ربیع بن خثیم». این بنا
در انتهای خیابان خواجه ربیع مشهد،
در میان باغی بزرگ
و با صفا واقع شده
و متعلق به
دوره صفویه است. بنای این بقعه به درخواست
شیخ بهایی عارف و شاعر نامدار ایرانی
و به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده است.
اباصلت هروی یکی از اصحاب خاص
علی بن موسی الرضا (علیه
السّلام)
و خادم
و محرم اسرار آن حضرت بود. او
در مدینه منوره متولد گردید
و در آنجا
رشد نمود. وی برای به دست آوردن
احادیث و سخنان گهربار
اهل بیت پیامبر(صلیاللهعلیه
واله
وسلّم) مسافرت‌های زیادی نمود. گاهی
در بغداد و حجاز،
و کوفه و یمن و مدتی
در نیشابور
و دیگر شهرهای خراسان بسر برد. او
در علم حدیث مقامی بلند
و ارجمند پیدا کرد.
اباصلت هروی
در نزد تمام رجال شناسان
شیعه،
و اکثر علمای
اهل سنت مورد
وثوق می باشد
و روایات وی را با اطمینان خاطرمی پذیرند.
نجاشی می‌گوید: عبدالسلام بن صالح، ابوالصلت هروی راوی احادیثی از امام رضا (علیه
السّلام) است. وی از ثقات به شمار می رود
و کتابی درباره
رحلت امام رضا (علیه
السّلام) تالیف نموده است.
کشی می‌گوید: ابوصلت دارای احادیثی منقح
و صحیح می‌باشد
و ما دیدیم که او
حدیث می‌شنود
و به
تشیع بسیار علاقمند است. هیچگاه
دروغ از او مشاهده نشد.
علامه حلی، وی را از راویان امام رضا (علیه
السّلام)
و مورد اطمینان می‌داند
و احادیث وی را صحیح می‌شمارد .
اباصلت هروی به
علت این که با اهل سنت نیز معاشرت داشت
و از آنها روایت نقل می کرد، برای بعضی این اشتباه پیش آمد که او را
عامی و از اهل سنت معرفی کردند. مرحوم
شیخ طوسی، می گوید: «ابوالصلت خراسانی هروی، عامی است
و از اصحاب امام رضا (علیه
السّلام) می باشد
و بکربن صالح از وی روایت نقل کرده است.» مرحوم شیخ
حر عاملی می گوید:
شهید ثانی چنین نقل کرده است که برای مرحوم شیخ طوسی اشتباهی رخ داده
و اباصلت را به علت اختلاط با اهل سنت، عامی معرفی کرده است. مرحوم
شیخ صدوق در عیون اخبارالرضا روایاتی از وی نقل کرده است که دلیل بر صحت
اعتقاد و تشیع وی می باشد.
اباصلت هروی، با عمری پربرکت
در نشر احادیث اهل بیت پیغمبر (صلیاللهعلیه
واله
وسلّم)
و بحث
و مناظره با منکرین
دین و مخالفین
و خدمت‌گذاری سال‌هایی از عمرش به حضرت امام رضا (علیه
السّلام) درسال ۲۳۲ یا۲۳۶ ه .ق دار فانی را وداع گفت. آنچه
مسلم است، اندکی قبل از وفات
در نیشابور بوده است. امادر کجا
وفات یافته
و در کجا
مدفون گردیده
در کتب
تاریخ و حدیث از آن ذکری نیست.
در حومه شهر مقدس مشهد
در کنار جاده سنگ بست مزاری است که می گویند قبر اباصلت می باشد
و مردم او را
در آنجا
زیارت می کنند. ولی
در آن مزار هیچ گونه اثر
و نشانه‌ای که ثابت کند این مزار متعلق به ابوصلت است وجود ندارد.
سنگ و لوحی هم دراثبات این مطلب
در آنجا نمی‌باشد . البته خود این
شهرت تاریخی می تواند قرینه ای بر این موضوع باشد. این بنا
در جنوب شرقی
و در ۱۴ کیلومتری این شهر واقع است. بنای اصلی بقعه چهار ضلعی است
و از هر سو به وسیله چهار
در به بیرون مرتبط می شود. تزئینات کاشی هفت رنگ، دو رواق مستطیلی شکل
و آینه کاری‌های این بنا زیبا
و دیدنی است.
بنای آرامگاه منسوب به
ابوحبیب هرثمه بن اعین مشهور به «خواجه مراد» از اصحاب خاص حضرت
علی بن موسی الرضا (علیه
السّلام)
در ۱۲ کیلومتری شرق مشهد از سمت راست جاده فریمان
در دامنه
کوه واقع گردیده است. با استناد به کتب معتبر
شیعه نظیر
معاجن الائمه (باب هشتم)،
تحفة المجالس،
تحفة الاحباب،
سفینة البحار،
نور الابصار و... چنین
استنباط می‌گردد، هرثمه بن اعین از
محبت کامل
و اخلاص شایسته‌ای نسبت به امام هشتم (علیه
السّلام) برخوردار بوده است، همچنین
علامه مامقانی مولف
تنقیح المقال فی علم الرجال می‌نویسد: به رغم این که وی راوی چگونگی شهادت حضرت رضا (علیه
السّلام) بود،
در زمره شیعیان پاکباخته آن امام بزرگوار به شمار می‌آمد که با همین
اعتقاد و تفکر شیعی جان خود را از دست داد
و در سال ۲۱۰ ه.ق به شهادت رسید. برخی منابع وی را از سرداران مأمون معرفی می‌نمایند که از مدینه تا توس حضرت رضا (علیه
السّلام) را همراهی کرد
و پس از شهادت آن امام اقدام به افشاگری علیه مأمون نمود. گویا تا سال ۱۳۰۰ه.ق، بنای قابل توجهی بر فراز مدفن هرثمه بن اعین وجود نداشته زیرا مولف
مرات السفر در عصر
قاجار تنها به ابنیه مجاور آن مانند ایوان طرق
و مزار خواجه اباصلت هروی
در همان حدود اشاره کرده است. بنای آرامگاه شامل گنبد خانه‌ای به طول
و عرض۳۰×۴×۴ متر با گلدسته‌های کم ارتفاع مزین به کاشی‌کاری
و ایوان بوده است که
در تغییر
و تحولات امروزی بنایی جدیدالاحداث جای آن را گرفته
و تسهیلاتی از جمله اتا‌ق‌های اقامت
و زائرسرا، رستوران، فضای اداری، پارکینگ
و بازارچه برای زائرین
و مجاوران ایجاد نموده‌اند. این بنا
در ۱۲ کیلومتری جنوب شرقی مشهد،
در دامنه کوه
و در کنار
چشمه آبی قرار دارد. بنا شامل تعدادی اتاق، گنبد
و دو
مناره است.
در داخل اتاق اصلی آینه کاری های زیبایی دیده می شود.
این
مقبره متعلق به
محمد عارف عباسی، از عرفای بزرگ قرن دهم هجری است
و در شمال شرقی مجموعه حرم مقدس حضرت رضا (علیه
السّلام) قرار دارد. بنای مزبور چهار ضلعی بوده
و دارای گنبد پیازی شکل
و ایوان آجری زیبا است.
در داخل بقعه بر سقف ها بقایای نقاشی هایی از
دوران صفویه وجود دارد. بنا با کاشی‌های ساده فیروزه‌ای رنگ تزئین شده است.
تاریخ ساخت بنا مربوط به سال ۹۸۵ قمری می‌باشد.
نماى خارجى بنا به ایجاد طاق‌نماهاى تیزه‌دار آجرى
و پشت بغل‌هاى کاشى
و قاب‌هاى مستطیل تزئینى بر فراز آنها،
در عین سادگى، منظره‌اى زیبا دارد. سطح گنبد پیازى شکل فراز بنا که بر روى گردنى استوانه‌اى شکل استوار شده، داراى پوشش ساده‌اى از کاشى فیروزه‌اى است. شکل کلى بنا
و بازمانده‌هاى نقاشى‌هاى درون آن، بنا را اثرى از
دوران صفوى معرفى مى‌کند.
شخصیت به خاک سپرده شده
در این بقعه، با توجه به نوشته سنگ مزارش، «محمد عارف عباسی»، از عرفاى
سلسله ذهبیه است. لقب «پالان‌دوز» از این رو به او داده شده که براى گذران زندگى خود، با وجود مقام والایى که نزد مردم داشته، به کار پالان‌دوزى اشتغال داشته است. از این شخصیت،
قرآن هفت‌سوره‌اى
در دست است که به خط خوش
ثلث نوشته شده است
و حکایت از توانایى او
در کار خطاطى دارد.
بنای
تاریخی مذهبی موسوم به گنبد خشتی
در یکی از گذرگاهای قدیمی مشهد منشعب از میدان طبرسی به نام چهار سوق نوغان قرار دارد. این بنا مدفن امیرسلطان غیاث الدین محمد بن امر طاهرالموسی از
سادات مشهور
موسوی شهر مشهد است که نسب شریفش با هفده واسطه با
امام موسی بن جعفر (علیه‌السّلام) می‌رسد. بر روی سنگ مزارش این چنین کتیبه شده : مرتضی،اعظم سلطان النقباء،غیاث الدنیا
و الدین،امیر سلطان محمد بن سلطان النقباء بدر المله والدین طاهر...
و در ادامه
تاریخ وفاتش
ماه رمضان المبارک سال ۸۳۲ه.ق آمده است. جایگاه اجداد وی بسیار متعالی
و اشخاص ذی نفوذی بوده‌اند به نحوی که
در سده پنجم تا نهم هجری اداره اصلی حرم حضرت رضا را به عهده داشتند به همین علت نام آنها بر روی اغلب اشیای
تاریخی آستان قدس رضوی مانند کاشی های سنجری، سنگاب خوارزمشاهی،
در مسجد بالا سر کتیبه شده است. ایشان
در قرون هفتم تا نهم هجری نقیب سادات شهر مشهد
و در سده نهم تا یازدهم هجری از جمله بزرگان این شهر بوده اند. گویا بنایی که بر مزار وی ساخته ساخته شده همزمان با وفاتش
در زمان
سلطنت شاهرخ تیموری بوده است. بنابراین قدیمی‌ترین بنای مشهد پس از حرم مطهر برجای مانده از سادات موسوی است. وجه تسمیه بنا به گنبد خشتی نیز به دلیل آجری یا خشتی بودن آن بوده است. این بقعه از نظر معماری مشتمل بر دو بخش مهم پیوسته است که شامل فضای زیر گنبد به صورت چهارشاه نشین
و هشتی ورودی می باشد. بنا بر شواهد بنیان اولیه این بنا
در دوره تیموری صورت گرفته
و در عصر صفوی
و قاجار نیز تکمیل
و تزئین شده است. فضای ورودی بنا از ضلع جنوبی آن وارد رواقی چهار ضلعی می شود
و سپس به محوطه اصلی، با چهار شاه نشین منتهی می‌گردد.
در زمان احداث بنا
سوره ملک با خط خوش ثلث
در زیر پوشش داخلی،کتیبه شده،لبه‌های چهار ایوان نیز با
سوره واقعه به قلم شیوای ریحان آراسته گردیده است. بنابر شواهد، گنبد خشتی
در زمان
قاجار مرمت
و فضای داخلی آن با نقاشی
و کتیبه مزین شده است.
از مقابر معروف مشهد آرامگاه
شیخ طبرسی است. ابوعلی فضل ابن الحسن بن الفضل الطبرسی مشهدی صاحب کتاب نفیس تفسیر مجمع البیان است که
در نیمه
ذی القعده سال ۵۳۴ از تألیف آن فراغت یافت. ابوعلی طبرسی صاحب کتاب
مکارم الاخلاق است
و فرزندش ابوالفضل
علی بن الحسن طبرسی صاحب کتاب
مشکلات الانوار است. صاحب روضات از صاحب ریاض نقل می کند که
شیخ طبرسی را سکته‌ای عارض شد، مردم گمان کردند فوت کرده او را
غسل دادند
و کفن نموده،
دفن کردند.
در میان قبر به حال آمده اما دید راه فرار ندارد
نذر کرد که اگر از محبس قبر نجات یابد کتابی
در تفسیر قرآن مجید بنویسد، اتفاقا نباشی به قصد
سرقت کفن قبر را گشود همین که روی قبر را باز کرد. شیخ
دست آن
مرد را گرفت نباش مضطرب
و متحیر شد. شیخ گفت: نترس من
زنده هستم،
سکته کرده بودم به
خیال آن که از
دنیا رفته ام مرا دفن کردند
و اکنون از غایت ضعف
و نقاهت قادر به بیرون آمدن نیستم. مرا به خانه ببر نباش او را به خانه برد شیخ
انعام و اکران فراوان به او نمود
و پس از این واقعه سال‌ها زنده بود تا کتاب مجمع البیان را نوشت
و پس از اتمام آن درگذشت. وفاتش
عید اضحی سال ۴۴۸ رخ داد
و جنازه او را از سبزه‌وار به مشهد انتقال دادند
و در قبرستان قتلگاه دفن کردند.
آرامگاه
شیخ حر عاملی در کنار مدرسه میرزا جعفر است. شیخ محدث فقیه محمد بن حسن بن
علی بن محمد بن حسین الحر العاملی صاحب کتاب نفیس
وسایل الشیعه و جواهر السنیه از احفاد
حر بن یزید ریاحی (رضوان‌الله‌علیه) می باشد. تولدش
شب جمعه ۷ ماه
رجب سال ۱۰۳۳
در سر قریه مشغر جبل عاملی
و وفاتش ۲۱
رمضان سال ۱۱۰۴
در مشهد رضوی مدفنش مقابل حرم مقدس حضرت
امام رضا (علیه
السلام) است. شیخ حر عاملی به
اصفهان آمد
و مانند
شیخ بهائی و علماء مورد علاقه شاه عباس
و سایر سلاطین صفوی قرار گرفت
و پس از مدتی از اصفهان به مشهد مشرف شده
و ۲۶ سال
در آن آستان ملک پاسبان به سمت شیخ الاسلامی مدرس رسمی
و مفتی علی الاطلاق بوده
و به نقل فاضل بسطامی
در فردوس التواریخ منزل شیخ حر عاملی
در محله سر حوضان بوده است. قبر شیخ حر عاملی
و قبر فرزندش شیخ محمدرضا بن شیخ محمد حر عاملی متوفی شب شنبه دهم
شعبان سال ۱۱۱۰
در یک غرفه بوده است که هم اکنون
در ایوان جنب مدرسه میرزا جعفر قرار گرفته است.
شیخ بهائی متولد ۴شنبه، ۱۷
ذی الحجه سال ۹۵۳
در شهر
بعلبک از مفاخر
اسلام و عالم تشیع است از
فلاسفه و قهرمانان دانشگاه
اسلام است؛ وی
در بیشتر علوم زمانه دستی داشته است. وی پس از هجرت به ایران به همراه پدر
در اصفهان سکنی گزید
و پس از عمری تلاش
و مجاهده علمی
در ۱۲
شوال سال ۱۰۳۱
در همانجا درگذشت. جنازه مقدسش را به مشهد مقدس رضوی انتقال دادند
و در سرای شخصی وی دفن کردند مدت عمر آن جناب هفتاد
و هفت سال
و نه ماه
و چهارده روز بوده است.
روستای گلستان واقع
در ۴ کیلومتری شهر طرقبه علاوه بر جاذبه‌های طبیعی
و ییلاقی دارای جایگاه مذهبی بوده
و آستان متبرکه امام‌زادگان سید ناصر
و سید یاسر (علیهما
السلام)
در ابتدای ورودی به این روستای زیبا قرار دارد. بنا بر متون کهن از جمله
کنز الانساب به قلم سید مرتضی، این امام زادگان از برادران بلاواسطه امام رضا (علیه
السّلام) می‌باشند. یادگارهایی از
سلاله پاک رسول‌الله (صلیاللهعلیه
واله
وسلّم) که پس از عزیمت آن امام همام به خراسان به همراه
انصار و برادران خود به این سرزمین به ویژه توس
هجرت نمودند. این مکان مقدس جایگاهی است که نسیم
ولایت و امامت روح عاشقان را نوازش می‌دهد
و زبان‌ها به بیان
عشق و ارادت امام‌زادگان به نجوا
در می‌آ ید
و در زمره مکان‌هایی است که به سبب خاک‌سپاری اولیاء خدا، به آن بزرگواران انتساب یافته
و همواره از مزیت‌های معنوی
و ارزش‌های خاص برخوردار می‌باشد.
به درستی روشن نیست اولین بنای بقعه بر مزار امام‌زادگان سید یاسر
و سید ناصر (علیهما
السلام)
در چه زمانی
و در کدام
دوران اسلامی بنیان شده است. گویا تا سال ۱۳۴۲ش محل مزار منحصر به بقعه‌ای گلین بوده که به همت خیرین به تدریج متحول گردید
و اکنون این آستان متبرکه مشتمل بر بنایی جدید الاحداث با نمای امروزی آراسته به کاشی‌های معرق است که
در میان فضای داخلی دو ضریح فلزی بسیار زیبا بر روی مضجع شریف امام‌زادگان نصب گردیده است. اخیراً این مکان با افزایش فضاهای گوناگون توسعه
و گسترش بسیاری یافته است. این مکان
در حال حاضر علاوه بر زائرین ایرانی، پذیرای مسافران از کشورهای عربی حاشیه
خلیج فارس بوده
و یکی از اماکن زیارتی مذهبی مهم شهر مشهد به شمار می‌آید.
بقعه امام زاده سید عبدالعزیز
در فاصله ۳۴ کیلومتری جنوب غربی مشهد
و در بخش احمدآباد، روستای دهسرخ قرار گرفته
و بنا بر روایات مدفن امام زاده عبدالعزیز برادرزاده امام رضا (علیه
السّلام) می باشد
و احتمالا بقعه کنونی
در عصر قاجار بنیان نهاده شده است.
با عبور از سنگ‌فرش‌های معابر
و گذرهای روستای دهسرخ،
در ضلع شمالی بنایی جلب‌نظر می‌نماید که
در میان اهالی
و مناطق مجاور به بقعه سید عبدالعزیز بن موسی بن جعفر (علیه
السّلام)
برادرزاده حضرت رضا (علیه
السّلام) مشهور است. از بنای اولیه این مکان شواهدی مکتوب
در دست نیست، اما بقعه فعلی
در دوره قاجار بنیان گرفته است. این بنا با نمای شش وجهی
و گنبدی بر فراز آن فضای معنوی خاصی را برای این روستا ایجاد نموده
و در سال‌های اخیر با احداث حسینیه‌ای متصل به آرامگاه بر وسعت آن افزوده شده است.
در میان گنبدخانه نیز مضجع شریف آن بزرگوار
و محصور
در ضریحی فلزی است.
روستای دهسرخ علاوه بر بقعه سید عبدالعزیز (علیه
السّلام) دارای دو نشانه متبرک از
هجرت تاریخی - سیاسی حضرت
علی بن موسی الرضا (علیه
السّلام) از مدینه به مرو
و کرامات آن موسوم به تخت امام
و چشمه امام می‌باشد.
در باور اهالی دهسرخ، تخت امام همان مکانی است که حضرت رضا (علیه
السّلام) با یاران خود
در آن جا
نماز به پای داشتند
و از
کرامات آن امام قطعه زمینی که بر روی آن ایستاده بودند
حرکت کرده
و به صورت پشته‌ای برجسته از زمین‌های اطراف متمایز گردیده است. تخت امام زمینی است به مساحت تقریبی ۶۰۰ مترمربع که
در فاصله چند قدمی از
چشمه امام قرار دارد.
در ورودی این مکان اشعاری به
چشم می‌خورد که مضمون آن اشاره به چگونگی ورورد حضرت به روستای دهسرخ دارد. از طرفی
در فصل بهار
و تابستان این مکان جایگاهی متبرک برای اجرای مراسم مذهبی یا تعزیه‌خوانی
و توزیع غذای نذری است.
مولف
منتهی الامال و بعضی منابع معتبر شیعه درباره کیفیت ظهور
چشمه امام
در دهسرخ از عبدالسلام بن هروی
روایت نموده‌اند، حضرت رضا (علیه
السّلام)
در راه توس به قریه‌الحمراء (دهسرخ) رسید. یاران همراه امام عرض کردند یابن رسول‌الله
آفتاب وقت
ظهر را نشان می‌دهد آیا نماز به جای نمی‌آورید، حضرت زمانی که خواستند
وضو بگیرند با دستان مبارک
زمین را حفر نمودند
و در این حال
آب زلالی از زمین جوشیدن گرفت
و تا به امروز اثرش باقی‌مانده است. مردم معتقدند آب این
چشمه شفابخش است.
این بقعه متبرکه
در جاده مشهد - سرخس به فاصله ۵۵ کیلومتری از شهر مشهد
و یک کیلومتری از روستای میامی قرار گرفته است. وی از فرزندان
و نوادگان
امام زین العابدین (علیه‌السّلام) است که
در سال ۱۲۵ قمری به شهادت رسیده است. این آستان متبرکه همه روزه پذیرای گردشگران مذهبی است. این آستانه متبرکه
و مکان زیارتی
در فاصله حدود ۵۰ کیلومتری شمال شرقی شهر مشهد
و در یک کیلومتری روستای میامی
در بخش
در بخش رضویه قرار دارد. مدفون
در این مکان امام زاده یحیی‌بن حسین بن زید یکی از فرزندان
زید بن علی بن حسین می‌باشد. وی که حسین نام داشته دارای چندین فرزند بوده که یکی از انها به نام یحیی با کنیه ابوالحسن شناخته می شد. بنای مزبور مشتمل بر رواقی چهار ضلعی، گنبد فیروزه ای رنگ دو پوسته، مناره های طرفین ورودی
و کتیبه ای سنگی بر سر
در آن به
تاریخ ۹۳۷ق است. بنای مزبور مقارن با سال های اولیه حکمرانی
شاه طهماسب صفوی بنیان گرفته است به استناد مضمون
کتیبه هویت صاحب
مزار در زمان ساخت مقبره برادر زاده یحیی بن زید تصور شده اما ارادتمندان این آستانه میامی را آرامگاه یحیی بن زید می پندارند. بنابر تواریخ موجود یحیی بن زید هم ظاهرا
در سال ۲۰۷یا ۲۰۹ق
در بغداد دارفانی را وداع گفته است.
از دیگر مکان‌های مذهبی
و زیارتی مشهد می‌توان مزار سید عبادالله الصالحین، آرامگاه امام‌زاده سید محمد
علوی، آرامگاه امام‌زاده سید نورالله، بقعه خواجه شیخ محمد زمان، بنای امام‌زادگان هاشم
و محتشم
و بی‌بی‌صنوبر
و میرسبحان را نام برد.
پایگاه اطلاع رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «شهرستان مشهد»، بازنویسی توسط گروه پژوهشی ویکی فقه.
