• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

امانت‌ شرعی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اثبات ید و استیلای انسان بر مال دیگران یا از روی ظلم و عدوان است و یا بدون آن، در صورت دوم به مال تحت اختیار انسان امانت گفته می‌شود؛ و بر دو قسم است: امانت مالکی و امانت شرعی.



امام خمینی در بیان تعریف امانت شرعی می‌فرماید:
«الامانة علی قسمین: مالکیّة و شرعیّة.... و امّا الثانی: فهو ما لم یکن الاستیلاء علیها و وضع الید باستئمان و اذن من المالک، و قد صارت تحت یده لا علی وجه العدوان»؛ یعنی امانت شرعی آن است که استیلای بر امانت و دست گذاشتن روی آن، به‌واسطه امین گرفتن و اذن مالک نبوده و بدون عدوان و ظلم زیردست او آمده باشد.


۱- هر مالی که قهراً و ناخواسته زیردست انسان قرار می‌گیرد، مثل‌اینکه باد یا سیل آن را به ملک شخصی آورده باشد و در دست او قرار بگیرد.
۲- هر مالی که مالک، آن را به کسی تحویل دهد بدون آن‌که هیچ‌یک از آن‌ها (نه مالک و نه گیرنده) از آن اطلاع داشته باشند، مانند اینکه صندوقی بخرد و در آن چیزی از اموال فروشنده پیدا کند بدون آن‌که فروشنده اطلاع داشته باشد، یا اینکه فروشنده و یا خریدار به جهت مثلاً اشتباه در حساب، بیشتر از حقشان (در معامله) دریافت کنند،
۳- هر‌آنچه از طرف شرع مقدس اذن در گرفتن آن باشد، مانند لقطه و ضالّه و آنچه برای رساندن به صاحبش از دست دزد و غاصب گرفته می‌شود و همچنین آنچه از اموال بچه یا دیوانه از دست آنان به‌عنوان حسبه در حفظ گرفته می‌شود در وقتی‌که ترس آن است که در دستشان تلف شود؛ و آنچه از اموال محترمه که در معرض نابودی و تلف است گرفته می‌شود، مانند حیوانی که مالکش معلوم است و در محل درنده‌‌ها و مجرای سیل و مانند این‌ها است.


بر هر کسی که مال دیگری در دست او امانت‌ شرعی‌ است، واجب است آن را حفظ نماید و در اولین وقت ممکن به صاحبش- اگرچه مطالبه نکند- برساند، و هرگاه در دست او تلف شود ضمانی بر او نیست، مگر آن‌که تفریط یا تعدی کرده باشد، مانند امانت مالکی. و احتمال دارد رساندن آن به مالکش واجب نباشد و کافی باشد که به او اعلام کند که نزد او است و راه مالک به‌سوی مال را سد نکند، به‌طوری‌که هر وقت مالک بخواهد آن را بگیرد، از طرف او مانعی نباشد، بلکه این احتمال خالی از قوت نیست.


۱. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریر الوسیلة ج۱، ص۶۴۴، کتاب الودیعة، خاتمة.    
۲. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریر الوسیلة، ج۱، ص۶۴۴، کتاب الودیعة، خاتمة.    
۳. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریر الوسیلة، ج۱، ص۶۴۴، کتاب الودیعة، خاتمة.    
۴. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریر الوسیلة ج۱، ص۶۴۴، کتاب الودیعة، خاتمة.    
۵. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریر الوسیلة، ج۱، ص۶۴۴، کتاب الودیعة، خاتمة.    



• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.


رده‌های این صفحه : دیدگاه های فقهی امام خمینی




جعبه ابزار