العدة فی اصول الفقه (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
العدة فی اصول الفقه، تالیف
شیخ الطائفه ، ابو جعفر،
محمد بن حسن طوسی (۳۸۵- ۴۶۰ هجری) است.
این کتاب از بهترین کتاب‌ها در
علم اصول است و به وسیله یکی از برجسته‌ترین چهره‌های
فقهای شیعه در
قرن پنجم نوشته شده است.
نگارش این کتاب موجب دگرگونی و پیشرفت فراوان علم اصول گردید و می‌توان گفت این کتاب در نوع خود بی نظیر است و قبل از آن، هیچ کتابی این گونه به بسط و گسترش و تحقیق در مباحث علم اصول نپرداخته است.
این کتاب که با دقتی بی نظیر مباحث و مسائل
علم اصول را بررسی کرده، شامل تمام مباحث علم اصول است.
شیخ طوسی در این کتاب به بررسی نظریات اصولی فقهای
شیعه و
سنی پرداخته و با ژرف نگری و مهارت خاصی به بررسی آنها و مناقشه در آرائی که مخالف با دیدگاه عمیق اصولی خویش می‌باشد، پرداخته است.
مطرح کردن نظریاتی نو و ابتکاری در این کتاب، تحول و دگرگونی عظیمی را در این علم بوجود آورده است.
نظریات شیخ طوسی در این کتاب تا قرن‌ها جایگاه خاصی را میان شیعه به خود اختصاص داده بود. از جمله، نظریه ایشان درباره
خبر واحد ، تعریف
علم ،
مفهوم ظن ،
اماره ،
حسن و قبح ،
انواع اوامر ، بحث‌های مربوط به
عام و خاص و ده‌ها موضوع دیگر که توسط فقهای شیعه پذیرفته شده است.
این کتاب؛ شامل ۱۲ باب است و هر باب با توجه به وسعت بحث دارای فصل‌هایی می‌باشد.
در باب اول از ماهیت
اصول فقه و مباحث الفاظ بحث شده،
در باب دوم از تعریف
خبر و اقسام آن و خبر واحد و وجوب عمل به آن و...
گسترده‌ترین ابواب این کتاب باب پنجم است، که در ضمن ۲۲ فصل به مباحث عام و خاص پرداخته است.
مطالعه این باب و بحث‌های دقیق آن، روشن می‌کند شیخ طوسی حقیقتا دانشمندی ارزشمند و عالمی بزرگ و آشنا به راه و روش دانشمندان علم اصول و شیوه استدلال و مناقشه با آنهاست.
شیخ در آغاز هر فصل نظریات فقهای اصولی شیعه و سنی را مطرح کرده و با امانتی خاص بدون آن که چیزی بر آن بیفزاید یا از آن بکاهد به نقل آنها می‌پردازد.
سپس به جواب استدلال‌ها و ادله پرداخته و با استدلال به
قرآن و
سنت و قواعد زبان عربی و دلیل
عقل ، آنها را رد کرده و دیدگاه خویش را اثبات می‌کند.
شیخ در این کتاب نظریات
شیخ مفید را آورده و او برای
آراء سید مرتضی نیز، ارزش خاصی قائل است که بخش‌های فراوانی از کتاب «
الذریعة » را بدون آن که عبارت آن را تغییر دهد در این کتاب نقل کرده است.»
شیخ طوسی در این کتاب به نقل و بررسی نظریات اصولی علمای
اهل تسنن نیز پرداخته است، مانند:
ابو حنیفه ،
شافعی ،
داود بن علی ظاهری ،
مالک بن انس ،
ابوالحسن کرخی ،
محمد بن حسن شیبانی ،
ابوعبدالله بصری ،
قاضی عبدالجبار ،
ابوعلی جبائی ،
ابوهاشم جبائی ،
ابوالقاسم بلخی ،
ابوالعباس بن شریج و...
۱- نسخه‌ای در کتابخانه آستان قدس رضوی که نویسنده آن عبدالصمد
بن عبدالله
بن حسین
بن احمد می‌باشد و تاریخ نگارش آن ۵۱۸ هجری است.
۲- نسخه‌ای در کتابخانه ملی ملک در تهران که نویسنده آن محمد مؤمن مشهدی
بن علی سراج اسفراینی است و تاریخ نگارش آن ۱۰۵۵ هجری است.
نسخه موجود در برنامه
ناشر: چاپخانه ستاره
نوبت چاپ: اول
سال انتشار: ۱۴۱۷ هجری قمری
قطع: وزیری
تعداد جلد: دو جلد
تعداد صفحات مقدمه: ۹۸ صفحه
تعداد صفحات متن: ۷۶۳ صفحه
تعداد صفحات فهرست: ۶۵ صفحه.
نرم افزار جامع اصول الفقه،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
