استَعینوا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استَعینوا:
(لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا) استَعینوا: از
«استعانت» به معناى «يارى جستن» است.
به موردی از کاربرد
استَعینوا در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللّهِ وَ اصْبِرُواْ إِنَّ الأَرْضَ لِلّهِ يُورِثُهَا مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَ الْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ) (موسى به قوم خود گفت: «از
خدا يارى جوييد، و
استقامت پيشه كنيد، كه زمين از آن خداست و آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد، واگذار مى‌كند و سرانجام نيک براى پرهيزگاران است.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
موسی (علیه‌السلام) در اين جمله
بنی‌اسرائیل را بر
قیام و شورش عليه
فرعون بر مى‌انگيزد و آنان را به استمداد و استعانت از
خدای تعالی در رسيدن به هدف كه همان رهايى از
اسارت و بندگى فرعون است توصيه مى‌نمايد و آنان را به
صبر در برابر شدايدى كه فرعون خط نشان آن را مى‌كشد سفارش مى‌كند. آرى، صبر در برابر شدايد راهنماى به سوى خير و پيشتاز فرج و نجات است.
(وَ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاَةِ وَ إِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخَاشِعِينَ) (از صبر و
نماز يارى جوييد و با شكيبايى و مهار هوس‌هاى درونى و توجه به
پروردگار، نيرو بگيريد و اين كار، جز براى خاشعان، دشوار و سنگين است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه استعانت به معناى طلب كمک است و اين در وقتى صورت مى‌گيرد كه نيروى
انسان به تنهايى نمى‌تواند مهم و يا حادثه‌اى را كه پيش آمده بر وفق مصلحت خود بر طرف سازد و اين‌كه فرموده: از صبر و نماز براى مهمات و حوادث خود كمک بگيريد، براى اين است كه در
حقیقت ياورى به جز
خدای سبحان نيست، در مهمات ياور انسان مقاومت و خويشتن دارى آدمى است، به اين‌كه استقامت به خرج داده، ارتباط خود را با خدا وصل نموده، از صميم دل متوجه او شود و به سوى او روى آورد و اين همان صبر و نماز است و اين دو بهترين وسيله براى پيروزى است، چون صبر هر بلا و يا حادثه عظيمى را كوچک و ناچيز مى‌كند و نماز كه اقبال بخدا و التجاء باو است، روح
ایمان را زنده مى‌سازد و به آدمى مى‌فهماند: كه به جايى تكيه دارد كه انهدام پذير نيست و به سببى دست زده كه پاره شدنى نيست.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
«موسى به قوم خود گفت از
خدا يارى جوييد و استقامت پيشه كنيد...»
(اِسْتَعِينُوا بِاللّٰهِ وَ اصْبِرُوا...) اين
آیه در حقيقت، نقشه و برنامه‌اى است كه موسى (علیه‌السلام) به بنى‌اسرائيل براى مقابله با تهديدهاى فرعون، پيشنهاد مى‌كند و شرايط پيروزى به دشمن را در آن تشريح و به آن‌ها گوشزد مى‌كند كه اگر اين برنامه‌ها را عملى كنند قطعا به دشمن پيروز خواهند شد. يكى از آن شروط در زمينه عقيده (استعانت جستن از خدا) و ديگرى در زمينه اخلاق (صبر و استقامت) و ديگرى درزمينه عمل (تقوا و پرهيزكارى) است.
بنابراين هر قوم و ملتى اگر بخواهد بر دشمنان پيروز شود بدون داشتن اين برنامه سه ماده‌اى امكان ندارد. افراد بى‌ايمان، مردم سست، ترسو، ملت‌هاى آلوده و تبهكار، اگر هم پيروز شوند موقتى و ناپايدار خواهد بود. قرآن براى اين كه انسان بتواند بر اميال و خواسته‌هاى دل پيروز شود و حب جاه و مقام را از سر بيرون كند در آيه ۴۵
سوره بقره مى‌فرمايد:
«از صبر و نماز يارى جوييد...»
(وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاٰةِ)
و با استقامت و كنترل خويشتن بر هوس‌هاى درونى پيروز شويد.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «استَعینوا»، ج۳، ص۲۷۱.
