• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

استعمال لفظ در مثل

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


استعمال لفظ در مثل به اطلاق لفظ و اراده مثل آن بدون قصد معنا اطلاق می‌شود.


استعمال لفظ در مثل، از اقسام استعمال لفظ در لفظ می‌باشد و عبارت است از اطلاق لفظ و اراده مثل آن بدون اراده معنا، مانند این که گفته شود: «زید» در جمله «ضرب زید» فاعل است، و فقط لفظ «زید» موجود در این جمله قصد شود، نه در همه جملات مشابه آن.

اگر شخصی یک جمله خبری واقعی را بیان کند، برای مثال، بگوید: «ضرب زید» و شنونده در صدد تجزیه و ترکیب این جمله برآید، توجه خود را صرفاً به آن جمله خاص معطوف نموده و می‌گوید: «زید» در جمله، عنوان فاعلی دارد؛ یعنی وی لفظ «زید» را در «زیدِ» آن جمله خاص استعمال می‌نماید؛ به بیان دیگر، وقتی می‌گوید: زید در جمله مذکور فاعل است، با زبان خویش کلمه زید را در زیدِ آن مخبر و متکلم به کار برده است.

درباره استعمال لفظ در مثل، میان اصولی‌ها اختلاف است؛
برخی هم چون مرحوم « بروجردی » و « خویی » معتقدند استعمال لفظ در مثل از باب استعمال نیست
[۱] خویی، ابوالقاسم، محاضرات فی اصول الفقه، ج۱، ص۹۶.    
، و برخی دیگر هم چون مرحوم « آخوند خراسانی » آن را از باب استعمال می‌دانند.
[۲] آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۱۵.    
[۳] بروجردی، حسین، نهایة الاصول، ص۲۸.    
[۴] اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، ص۲۲.    
[۵] آذری قمی، احمد، تحقیق الاصول المفیدة فی اصول الفقه، ص۱۷۱.    
[۶] خمینی، روح الله، مناهج الوصول الی علم الاصول، ج۱، ص۱۰۹.    
[۷] فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱، ص ۵۴۳-۵۴۱.


۱. ↑ خویی، ابوالقاسم، محاضرات فی اصول الفقه، ج۱، ص۹۶.    
۲. ↑ آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۱۵.    
۳. ↑ بروجردی، حسین، نهایة الاصول، ص۲۸.    
۴. ↑ اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، ص۲۲.    
۵. ↑ آذری قمی، احمد، تحقیق الاصول المفیدة فی اصول الفقه، ص۱۷۱.    
۶. ↑ خمینی، روح الله، مناهج الوصول الی علم الاصول، ج۱، ص۱۰۹.    
۷. ↑ فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱، ص ۵۴۳-۵۴۱.


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۸۶، برگرفته از مقاله «استعمال لفظ در مثل».    




جعبه ابزار