احکام بدعت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
برای
بدعت ،
احکام فقهی در
شرع ذکر شده است.
از آیاتی که در آن‌ها
بدعت در
دین تجاوز از
حدود الهی ،
ظلم ،
افترای بر
خداوند و
گناه خوانده شده و
بدعت‌گذاران به
عذاب الهی تهدید شده‌اند
می‌توان دریافت که
بدعت کاری ناپسند و حرام به شمار می‌رود. افزون بر
آیات فوق، برخی این
حکم تکلیفی را از آیاتی دیگر نیز استفاده کرده‌اند؛ از جمله
آیه ۱
حجرات که مؤمنان را از پیشی گرفتن بر خدا و
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) منع کرده، آیه ۱۵۳
انعام که در آن
مسلمانان از گام نهادن در راه‌هایی جز راه راست منع شده‌اند و آیه ۱۵
یونس که در آن پیامبر اسلام حق تبدیل و تغییر آیات الهی را از خود سلب کرده است
همچنین از تعبیرهای احادیث متعدد که به‌طور
مطلق بدعت را گمراهی دانسته
،
بدعت‌گذاران را سگ‌های
جهنم و بدترین مخلوق‌های خداوند شمرده
و تصریح کرده که
توبه آنان هیچ‌گاه پذیرفته نمی‌شود
می‌توان حرمت
بدعت را به‌طور
مطلق استفاده کرد، بنابراین احکام چهارگانه دیگر یعنی
وجوب ،
استحباب ،
کراهت و
اباحه که برخی از
فقهای اهل‌سنت برای این عمل ذکر کرده‌اند
قابل تصور نیست. البته می‌توان این احکام را برای
بدعت به معنای لغوی یعنی هرگونه نوآوری ثابت دانست
نه
بدعت اصطلاحی.
قرآن برخی از
بدعت‌ها را کفر و جعل کننده
بدعت را
کافر شمرده است؛ از جمله در
آیه ۷۲
مائده نصارا را که قائل به
الوهیت مسیح (علیه‌السلام) بودند. کافر دانسته است:«لَقَد کَفَرَ الَّذینَ قالوا اِنَّ اللّهَ هُوَ المَسیحُ ابنُ مَریَمَ»؛ همچنین‌در آیه‌ای دیگر مسیحیانی که معتقد به تثلیث شدند کافر دانسته شده‌اند:«لَقَد کَفَرَ الَّذینَ قالوا اِنَّ اللّهَ ثالِثُ ثَلثَة وما مِن اِله اِلاّ اِلهٌ واحِدٌ واِن لَم یَنتَهوا عَمّا یَقولونَ لَیَمَسَّنَّ الَّذینَ کَفَروا مِنهُم عَذابٌ اَلیم».
در آیاتی دیگر نیز قرآن به برخی از
بدعت‌های جاهلیت اشاره کرده و نسبت دادن این احکام را به خداوند برآمده از کفر آنان دانسته است:«ما جَعَلَ اللّهُ مِن بَحیرَة... و لکِنَّ الَّذینَ کَفَروا یَفتَرونَ عَلَی اللّهِ».
در آیه‌ای دیگر هرکس که بر اساس «ما انزل الله» حکم نکند کافر دانسته شده:«و مَن لَم یَحکُم بِما اَنزَلَ اللّهُ فَاُولئِکَ هُمُ الکفِرون».
در میان فقهای مذاهب گوناگون اسلامی درباره این‌که برخی از
بدعت‌ها موجب کفر
بدعت‌گذاران می‌شود اختلاف نظری وجود ندارد؛ اما درباره مصادیق آن و این‌که چه
بدعتی کفر
بدعت‌گذار را در پی دارد، آرای متفاوتی ابراز شده است. برخی
بدعت‌گذاری را در صورتی که مربوط به
اصول دین باشد موجب
کفر دانسته‌اند
؛ اما گروهی دیگر در این موضوع راه
افراط در پیش گرفته و حتی پایبندی به عقایدی همچون
خلق قرآن را نیز
بدعت و موجب کفر معتقدان دانسته‌اند.
دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله«بدعت».
