• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احکام بدعت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



برای بدعت ، احکام فقهی در شرع ذکر شده است.



از آیاتی که در آن‌ها بدعت در دین تجاوز از حدود الهی ، ظلم ، افترای بر خداوند و گناه
[۶] تفسیر قمی، ج‌۱، ص‌۳۴۰.
[۱۰] تفسیر قمی، ج‌۱، ص‌۴۱۵.
خوانده شده و بدعت‌گذاران به عذاب الهی تهدید شده‌اند می‌توان دریافت که بدعت کاری ناپسند و حرام به شمار می‌رود. افزون بر آیات فوق، برخی این حکم تکلیفی را از آیاتی دیگر نیز استفاده کرده‌اند؛ از جمله آیه ۱ حجرات که مؤمنان را از پیشی گرفتن بر خدا و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) منع کرده، آیه ۱۵۳ انعام که در آن مسلمانان از گام نهادن در راه‌هایی جز راه راست منع شده‌اند و آیه ۱۵ یونس که در آن پیامبر اسلام حق تبدیل و تغییر آیات الهی را از خود سلب کرده است
[۲۰] فی ظل اصول الاسلام، ص‌۴۲‌۴۳.
همچنین از تعبیرهای احادیث متعدد که‌ به‌طور مطلق بدعت را گمراهی دانسته
[۲۲] مسند احمد، ج‌۵‌، ص‌۱۰۹.
[۲۳] سنن الدارمی، ج‌۱، ص‌۴۵.
، بدعت‌گذاران را سگ‌های جهنم
[۲۴] الجامع الصغیر، ج‌۱، ص‌۱۶۳.
[۲۵] کنزالعمال، ج‌۱، ص‌۲۱۸، ۲۲۳.
و بدترین مخلوق‌های خداوند شمرده
[۲۷] المعجم الاوسط، ج‌۴، ص‌۱۹۶.
[۲۸] الجامع الصغیر، ج‌۱، ص‌۴۲۲.
[۲۹] کنز العمال، ج‌۱، ص‌۲۱۸.
و تصریح کرده که توبه آنان هیچ‌گاه پذیرفته نمی‌شود
[۳۰] المعجم الاوسط، ج‌۴، ص‌۲۸۱.
[۳۱] کنزالعمال، ج‌۱، ص‌۲۲۰.
می‌توان حرمت بدعت را‌ به‌طور مطلق استفاده کرد، بنابراین احکام چهارگانه دیگر یعنی وجوب ، استحباب ، کراهت و اباحه که برخی از فقهای اهل‌سنت برای این عمل ذکر کرده‌اند
[۳۲] المجموع، ج‌۴، ص‌۵۱۹‌.
[۳۳] حاشیه رد المحتار، ج‌۱، ص‌۶۰۳‌.
[۳۴] صحیح مسلم، ج‌۶‌، ص‌۱۵۴.
قابل تصور نیست. البته می‌توان این احکام را برای بدعت به معنای لغوی یعنی هرگونه نوآوری ثابت دانست
[۳۵] فی ظلال التوحید، ص‌۱۱۴.
نه بدعت اصطلاحی.


قرآن برخی از بدعت‌ها را کفر و جعل کننده بدعت را کافر شمرده است؛ از جمله در آیه ‌۷۲‌ مائده نصارا را که قائل به الوهیت مسیح (علیه‌السلام) بودند. کافر دانسته است:«لَقَد کَفَرَ الَّذینَ قالوا اِنَّ اللّهَ هُوَ المَسیحُ ابنُ مَریَمَ»؛ همچنین‌در آیه‌ای دیگر مسیحیانی که معتقد به تثلیث شدند کافر دانسته شده‌اند:«لَقَد کَفَرَ الَّذینَ قالوا اِنَّ اللّهَ ثالِثُ ثَلثَة وما مِن اِله اِلاّ اِلهٌ واحِدٌ واِن لَم یَنتَهوا عَمّا یَقولونَ لَیَمَسَّنَّ الَّذینَ کَفَروا مِنهُم عَذابٌ اَلیم». در آیاتی دیگر نیز قرآن به برخی از بدعت‌های جاهلیت اشاره کرده و نسبت دادن این احکام را به خداوند برآمده از کفر آنان دانسته است:«ما جَعَلَ اللّهُ مِن بَحیرَة... و لکِنَّ الَّذینَ کَفَروا یَفتَرونَ عَلَی اللّهِ». در آیه‌ای دیگر هرکس که بر اساس «ما انزل الله» حکم نکند کافر دانسته شده:«و مَن لَم یَحکُم بِما اَنزَلَ اللّهُ فَاُولئِکَ هُمُ الکفِرون». در میان فقهای مذاهب گوناگون اسلامی درباره این‌که برخی از بدعت‌ها موجب کفر بدعت‌گذاران می‌شود اختلاف نظری وجود ندارد؛ اما درباره مصادیق آن و این‌که چه بدعتی کفر بدعت‌گذار را در پی دارد، آرای متفاوتی ابراز شده است. برخی بدعت‌گذاری را در صورتی که مربوط به اصول دین باشد موجب کفر دانسته‌اند ؛ اما گروهی دیگر در این موضوع راه افراط در پیش گرفته و حتی پایبندی به عقایدی همچون خلق قرآن را نیز بدعت و موجب کفر معتقدان دانسته‌اند.
[۴۲] فتح‌العزیز، ج۴، ص۳۳۱.
[۴۳] المجموع، ج‌۴، ص‌۲۵۴.
[۴۴] روضة الطالبین، ج‌۱، ص‌۳۵۲.



۱. مائده/سوره۵، آیه۸۷.    
۲. آل‌عمران /سوره۳، آیه۹۴.    
۳. مائده/سوره۵، آیه۸۷.    
۴. انعام/سوره۶، آیه۱۴۴.    
۵. یونس/سوره۱۰، آیه۲۷.    
۶. تفسیر قمی، ج‌۱، ص‌۳۴۰.
۷. الصافی، ج‌۲، ص‌۴۰۰.    
۸. وسائل‌الشیعه، ج‌۲۷، ص‌۱۷۲.    
۹. نحل/سوره۱۶، آیه۲۵.    
۱۰. تفسیر قمی، ج‌۱، ص‌۴۱۵.
۱۱. بحارالانوار، ج‌۳۲، ص‌۴۲.    
۱۲. نورالثقلین، ج‌۳، ص‌۴۹.    
۱۳. بقره/سوره۲، آیه۷۹.    
۱۴. انعام/سوره۶، آیه۱۳۸- ۱۳۹.    
۱۵. نحل/سوره۱۶، آیه۱۱۶.    
۱۶. نحل/سوره۱۶، آیه۱۱۷.    
۱۷. حجرات/سوره۴۹، آیه۱.    
۱۸. انعام/سوره۶، آیه۱۵۳.    
۱۹. یونس/سوره۱۰، آیه۱۵.    
۲۰. فی ظل اصول الاسلام، ص‌۴۲‌۴۳.
۲۱. الکافی، ج۱، ص۵۶‌.    
۲۲. مسند احمد، ج‌۵‌، ص‌۱۰۹.
۲۳. سنن الدارمی، ج‌۱، ص‌۴۵.
۲۴. الجامع الصغیر، ج‌۱، ص‌۱۶۳.
۲۵. کنزالعمال، ج‌۱، ص‌۲۱۸، ۲۲۳.
۲۶. میزان الحکمه، ج‌۱، ص‌۲۳۶.    
۲۷. المعجم الاوسط، ج‌۴، ص‌۱۹۶.
۲۸. الجامع الصغیر، ج‌۱، ص‌۴۲۲.
۲۹. کنز العمال، ج‌۱، ص‌۲۱۸.
۳۰. المعجم الاوسط، ج‌۴، ص‌۲۸۱.
۳۱. کنزالعمال، ج‌۱، ص‌۲۲۰.
۳۲. المجموع، ج‌۴، ص‌۵۱۹‌.
۳۳. حاشیه رد المحتار، ج‌۱، ص‌۶۰۳‌.
۳۴. صحیح مسلم، ج‌۶‌، ص‌۱۵۴.
۳۵. فی ظلال التوحید، ص‌۱۱۴.
۳۶. مائده/سوره۵، آیه۷۲.    
۳۷. مائده/سوره۵، آیه۷۳.    
۳۸. مائده/سوره۵، آیه۱۰۳.    
۳۹. مائده/سوره۵، آیه۴۴.    
۴۰. فقه‌الصادق (علیه‌السلام)، ج‌۱۴، ص‌۲۹۶.    
۴۱. منهاج‌الفقاهه، ج‌۱، ص‌۳۷۸.    
۴۲. فتح‌العزیز، ج۴، ص۳۳۱.
۴۳. المجموع، ج‌۴، ص‌۲۵۴.
۴۴. روضة الطالبین، ج‌۱، ص‌۳۵۲.



دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله«بدعت».    



جعبه ابزار