اجر کریمانه (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این مقاله به بررسی آیاتی که در مورد قرض دادن
مومنین به همدیگر با عنوان قرض دادن به
خدا و
اجر و مزدی که نزد خداوند هست می‌پردازیم.
من ذا الذی یقرض الله قرضا حسنا فیضـعفه له وله
اجر کریم.
ان المصدقین والمصدقـت واقرضوا الله قرضا حسنا یضـعف لهم ولهم
اجر کریم.
«کیست که به
خدا وام نیکو دهد (و از اموالی که به او ارزانی داشته
انفاق کند) تا خداوند آنرا برای او چندین برابر کند، و برای او
اجر فراوان پرارزشی است».
«مردان و زنان انفاق کننده و آنها که (از این طریق) به خدا
قرض الحسنه دهند برای آنها مضاعف می‌شود و پاداش پرارزشی دارند».
و در این
آیه بحث برای تشویق در مورد (انفاق فی سبیل الله) از تعبیر جالب دیگری استفاده کرده، می‌گوید: (کیست که به
خدا،
قرض نیکوئی دهد و از اموالی که به او بخشیده است
انفاق نماید، تا آن را برای او چندین برابر کند؟ و برای او پاداش فراوان و پرارزشی است) (من ذاالذی یقرض الله قرضا حسنا فیضاعفه له و له
اجر کریم).
راستی تعبیر عجیبی است خدائی که بخشنده تمام نعمت‌ها است، و همه ذرات وجود ما لحظه به لحظه از دریای بی‌پایان فیض او بهره می‌گیرد و مملوک او است، ما را صاحبان اموال شمرده، و در مقام گرفتن وام از ما برآمده، و برخلاف وام‌های معمولی عین همان مقدار باز پس می‌دهند، او چندین برابر، گاه صدها و گاه هزار برابر، بر آن اضافه می‌کند و علاوه بر اینها وعده
اجر کریم که پاداشی است عظیم که جز خدا نمی‌داند نیز می‌دهد.
تحیتهم یوم یلقونه سلـم واعد لهم
اجرا کریما.
«تحیت آنان در روزی که او را دیدار می‌کنند
سلام است، و برای آنها
پاداش پر ارزشی فراهم ساخته است».
این آیه بحث مقام مؤمنان و پاداش آنها را به عالی‌ترین وجه و در کوتاه‌ترین عبارت ترسیم کرده می‌گوید: (تحیت فرشتگان الهی به آنها در
روز قیامت روزی که او را دیدار می‌کنند سلام است) (تحیتهم یوم یلقونه سلام). (تحیت) از ماده (حیات) به معنی دعا کردن برای سلامت و
حیات دیگری مراجعه فرمائید).
این سلامی است که نشانه سلامت از
عذاب و از هر گونه درد و رنج و ناراحتی است، سلامی است تواءم با آرامش و اطمینان.
گرچه بعضی از مفسران معتقدند که معنی (تحیتهم) اشاره به درود و تحیت مؤمنان به یکدیگر می‌باشد، ولی با توجه به آیات قبل که در آن سخن از صلاة و رحمت الهی و
ملائکه در این
جهان بود ظاهر این است که این تحیت نیز از ناحیه فرشتگانش در
آخرت است، چنانکه در (آیه ۲۳ سوره رعد) می‌خوانیم: و الملائکة یدخلون علیهم من کل باب سلام علیکم بما صبرتم: آنروز فرشتگان از هر دری بر مؤمنان وارد می‌شوند، و به آنها می‌گویند سلام بر شما به خاطر صبر و شکیبائیتان.
از آنچه گفتیم ضمنا روشن شد که مراد از جمله (یوم یلقونه) همان روز قیامت است که (روز لقاء الله) نامیده شده، و معمولا این تعبیر در آیات قرآن در همین معنی به کار می‌رود. بعد از این تحیت که در
حقیقت مربوط به آغاز کار است اشاره به پایان کار آنها کرده، می‌فرماید: (خداوند برای آنها پاداش پر ارزشی فراهم ساخته است) (و اعد لهم
اجرا کریما). جمله‌ای که در عین اختصار همه چیز در آن جمع است و همه نعمت‌ها و مواهب در آن نهفته است.
انما تنذر من اتبع الذکر وخشی الرحمـن بالغیب فبشره بمغفرة واجر کریم.
«تو تنها کسی را
انذار می‌کنی که از این یادآوری الهی پیروی کند، و از
خداوند رحمان در پنهان بترسد، چنین کسی را به
آمرزش و پاداش پر ارزش بشارت ده!».
در آیات گذشته سخن از گروهی در میان بود که به هیچوجه آمادگی پذیرش انذارهای الهی را ندارند و
انذار و عدم انذار در برابر آنها یکسان است، اما آیات مورد بحث از گروه دیگری که درست در نقطه مقابل آنها قرار گرفته‌اند سخن می‌گوید، تا با مقایسه با یکدیگر - همانگونه که روش
قرآن در بحث است - مساله روشن‌تر شود.
می‌فرماید (تو تنها کسی را انذار می‌کنی که از (
ذکر) پیروی کند، و از خداوند رحمن در پنهان بترسد) (انما تنذر من اتبع الذکر وخشی الرحمن بالغیب).
(و کسی که چنین است او را
بشارت به
مغفرت و پاداش پر ارزش ده) (فبشره بمغفرة و
اجر کریم).
و وهبنا له اسحـق ویعقوب وجعلنا فی ذریته النبوة والکتـب وءاتینـه
اجره فی الدنیا وانه فی الاخرة لمن الصـلحین.
«و ما به او
اسحق و
یعقوب را بخشیدیم، و در دودمانش
نبوت و
کتاب آسمانی قرار دادیم، پاداش او را در
دنیا دادیم و در
آخرت از صالحان است».
معنی و مورد استعمال کلمه (
اجر) (و مقصود از اینکه درباره
ابراهیم علیه‌السّلام فرمود: (وآتینا
اجره فی الدنیا) کلمه (
اجر) به معنای جزایی است که در مقابل عملی قرار گیرد، و عاید صاحب عمل شود، و فرق بین (
اجر) با (
اجرت) این است که:
اجرت تنها در پاداش‌های دنیایی به کار می‌رود، ولی کلمه (
اجر) هم در پاداش‌هایی دنیایی استعمال می‌شود و هم آخرتی و نیز فرق بین (
اجر) و (جزاء) این است که: کلمه (
اجر) تنها در پاداش‌های خیر و نافع استعمال می‌شود، ولی جزاء هم در
خیر و هم در
شر، هم در نافع و هم در مضر همان طور که گفتیم کلمه
اجر، هم در پاداش‌های
دنیوی به کار می‌رود و هم اخروی، لیکن در کلام خدای تعالی غالبا در پاداش‌های اخروی به کار رفته، که خدا برای بندگان مومن خود تهیه دیده، که یا عبارت است از مقامات قرب، و یا درجات ولایت، که یکی از آنها
بهشت است.
ومن یرغب عن ملة ابرهیم الا من سفه نفسه ولقد اصطفینـه فی الدنیا وانه فی الاخرة لمن الصــلحین.
«چه کسی جز افراد سفیه و نادان از آئین ابراهیم (با آن پاکی و درخشندگی) رویگردان خواهد شد؟ ما او را در این
جهان برگزیدیم و او در جهان دیگر از صالحان است». ان ابرهیم کان امة قانتا لله حنیفا ولم یک من المشرکین• وءاتینـه فی الدنیا حسنة وانه فی الاخرة لمن الصـلحین.
در آیات گذشته تا حدودی شخصیت ابراهیم نشان داده شد، بعضی از خدمات ابراهیم و قسمت قابل توجهی از خواسته‌ها و تقاضاهای او که جامع جنبه‌های مادی و معنوی بود مورد بررسی قرار گرفت. از مجموع این بحث‌ها به خوبی استفاده شد که این
پیامبر بزرگ می‌تواند یک الگو و اسوه برای همه حق طلبان
جهان باشد، و مکتب او به عنوان یک
مکتب انسان‌ساز مورد استفاده همگان قرار گیرد.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «اجر کریمانه».
