اجابت دعا و آرامش (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طبق
آیات قرآن کریم ایمان به
ربوبیت خدا، یکی از شرایط
استجابت دعا می‌باشد.
ایمان به
ربوبیت خدا، موجب اجابت
دعا می‌شود:
«ربنا اننا سمعنا منادیـا ینادی للایمـن ان ءامنوا بربکم فـامنا ربنا فاغفر لنا ذنوبنا وکفر عنا سیـاتنا وتوفنا مع الابرار• ربنا وءاتنا ما وعدتنا علی رسلک ولا تخزنا یوم القیـمة انک لا تخلف المیعاد• فاستجاب لهم ربهم انی لا اضیع عمل عـمل منکم من ذکر او انثی بعضکم من بعض...؛
پروردگارا! ما صدای منادی (تو) را شنیدیم که به ایمان
دعوت می‌کرد که: به پروردگار خود، ایمان بیاورید! و ما ایمان آوردیم؛ پروردگارا!
گناهان ما را ببخش! و بدی‌های ما را بپوشان! و ما را با نیکان (و در مسیر آنها) بمیران!• پروردگارا! آنچه را به وسیله پیامبرانت به ما
وعده فرمودی، به ما عطا کن! و ما را در
روز رستاخیز، رسوا مگردان! زیرا تو هیچ‌گاه از وعده خود، تخلف نمی‌کنی.• خداوند، درخواست آنها را پذیرفت؛ (و فرمود:) من عمل هیچ عمل‌کننده‌ای از شما را،
زن باشد یا
مرد، ضایع نخواهم کرد ...»
در پنج
آیه گذشته، فشرده‌ای از ایمان و برنامه‌های عملی و درخواست‌های صاحبان
فکر و خرد و نیایش‌های آنها بیان شد، در این آیه می‌فرماید: فاستجاب لهم ربهم: پروردگارشان، بلا فاصله درخواست‌های آنها را اجابت می‌کند، و تعبیر به ربهم (پروردگارشان)
حکایت از نهایت
لطف و مرحمت پروردگار نسبت به آنان دارد. سپس اضافه می‌کند: انی لا اضیع عمل عامل منکم: برای اینکه اشتباه نشود و ارتباط پیروزی و نجات آدمی با اعمال و کردار او قطع نگردد بلا فاصله می‌فرماید: من هرگز عمل هیچ عمل کننده‌ای از شما را ضایع نمی‌کنم، که در این جمله هم اشاره به اصل عمل شده و هم اشاره به عامل و کننده کار، تا معلوم شود که محور اصلی پذیرش و
استجابت دعا،
اعمال صالح ناشی از ایمان است و درخواست‌هایی فورا به اجابت می‌رسد که بدرقه آن
عمل صالح بوده باشد.
فاستجاب لهم ربهم، یعنی خداوند مؤمنانی که ذکرشان گذشت جواب داد و دعایشان را اجابت کرد.
از
آیات مورد بحث این معنا روشن گردید که صاحبان این مناجات
اعتقاد به خدا و
روز جزا و مساله
نبوت انبیاء را به طور اجمال از راه نظر کردن به آیات آسمانی و زمینی به دست آوردند، و اما ایمان به جزئیات احکامی که
پیامبر اسلام آورده از راه ایمان به
رسالت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به دست آوردند، پس صاحبان این مناجات بر طریق فطرتند، و هر حکمی را که
فطرت کند به سمع و
طاعت پذیرفتند.
فاستجاب لهم ربهم...، تعبیر به کلمه
رب و اضافه کردن آن بر ضمیر صاحبان مناجات، دلالت بر ثوران و فوران
رحمت الهی دارد، و نیز دلالت دارد بر اینکه خدای سبحان در اثر فوران رحمتش
رحمت خود را عمومیت داده، می‌فرماید: بطور کلی
عمل هیچ عاملی از شما را ضایع نمی‌گرداند، پس در درگاه خدا فرقی نیست بین عملی و عمل دیگر، و عاملی و عامل دیگر.
امام خمینی معتقد است زمانی دعا به اجابت می‌رسد که از ظاهر به
باطن سرایت کند و اگر دعای به زبان، مطابق با
زبان استعداد باشد و آنچه به زبان می‌گوید، برخلاف آنچه در
حال و دل می‌خواهد نباشد، در این صورت مستجاب می‌شود و اگر مستجاب نشد یا از زبان استعداد صادر نشده است یا با نظام کلی عالم مخالفت و تعارض دارد و گاهی نیز این امر به جهت نبود بعضی شرایط و اسباب دعاست.
ایشان با استناد به آیه
(اَمَّن یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ اِذَا دَعَاهُ) معتقد است که بعضی افراد که مورد عنایت خاصه حق‌تعالی واقع می‌شوند ممکن است به واسطه جذبه الهی مقامات صد ساله را به یکباره طی کنند و با
لسان باطن و
حال در مقام
حضرت ربوبی با عجز و نیاز و اقرار به فقر نموده و قلب خود را از شواغل و کثرات خالی نموده و خداوند را بخوانند و چون خداوند متعال صدق لهجه باطنی آنها را دید، دعای آنها را اجابت می‌کند.
امام خمینی برای اجابت دعا شرایطی را برمی‌شمارد از جمله:
۱- رعایت
طهارت و توجه به سرّ طهارت.
۲- تفکر در معانی دعا و مناجات‌ها
۳-
حضور قلب۴- دعاکننده با
حال تضرع و با گفتن «اللهم» و «یا الله» دعای خود را آغاز کند.
•
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «اجابت دعا». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
