اتفاق اتصالی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اتفاق اتصالی یکی از
اصطلاحات بهکار رفته در
علم منطق بوده و به معنای
مصاحبت تصادفی
مقدم و
تالی در
شرطیه متصله است.
اتفاق، آن است که مصاحبت مقدم و تالی به صرف تصادف باشد، نه به لزوم و
ضرورت؛ مانند: اگر
قارون مال اندوخت،
لقمان حکمت آموخت.
اگر این
اتفاق در
قضیه شرطیه متصله باشد،
اتفاق اتصالی نامیده میشود.
محقق طوسی میگوید: «نسبت تالی با مقدم یا لزومی است یا
اتفاقی و لزومی، آن است که شیء، مقتضی مصاحبت باشد که با وجود آن سبب مصاحبت لازم باشد… و
اتفاقی آن است که مصاحبت حاصل باشد، ولی علتی مقتضی آن نباشد و هر یک از لزومی و
اتفاقی، یا دائم است یا غیر دائم. لزومی دائم، مانند لزوم وجود روز، طلوع
آفتاب را، و
اتفاقی دائم، مانند وجود
فرس، وجود
انسان را، و لزومی غیر دائم، مانند لزوم وجود
خسوف، مقابله
ماه و
آفتاب را، چه این لزوم به بعضی مقابلات اختصاص دارد، و
اتفاقی غیر دائم، مانند آواز
خر، طلوع آفتاب را در وجود، چه این
اتفاق به بعض اوقات اختصاص دارد… پس معلوم شد که متصل، یا لزومی است یا
اتفاقی، و هر یک، یا دائم است یا در بعضی اوقات… و دائمالوجود را
اتفاقی دائم میگویند، موجود لادائم را
اتفاقی لادائم، و مجموع لزوم و
اتفاق را مصاحبت، و در جانب عناد، این اعتبارات متعارف نیست، از این رو اگر کسی بخواهد اعتبار کند، عدم متابعت را مثلاً،
مباینت میگویند، و قسمت کند به عناد و
اتفاق دائم و لادائم تا همه اقسام عقلی اعتبار کرده باشد».
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اتفاق اتصالی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۶.