• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اتفاق اتصالی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اتفاق اتصالی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای مصاحبت تصادفی مقدم و تالی در شرطیه متصله است.



اتفاق، آن است که مصاحبت مقدم و تالی به صرف تصادف باشد، نه به لزوم و ضرورت؛ مانند: اگر قارون مال‌ اندوخت، لقمان حکمت آموخت.
[۱] خوانساری ، محمد، منطق صوری، ص۷۸.
اگر این اتفاق در قضیه شرطیه متصله باشد، اتفاق اتصالی نامیده می‌شود.
محقق طوسی می‌گوید: «نسبت تالی با مقدم یا لزومی است یا اتفاقی و لزومی، آن است که شیء، مقتضی مصاحبت باشد که با وجود آن سبب مصاحبت لازم باشد… و اتفاقی آن است که مصاحبت حاصل باشد، ولی علتی مقتضی آن نباشد و هر یک از لزومی و اتفاقی، یا دائم است یا غیر دائم. لزومی دائم، مانند لزوم وجود روز، طلوع آفتاب را، و اتفاقی دائم، مانند وجود فرس، وجود انسان را، و لزومی غیر دائم، مانند لزوم وجود خسوف، مقابله ماه و آفتاب را، چه این لزوم به بعضی مقابلات اختصاص دارد، و اتفاقی غیر دائم، مانند آواز خر، طلوع آفتاب را در وجود، چه این اتفاق به بعض اوقات اختصاص دارد… پس معلوم شد که متصل، یا لزومی است یا اتفاقی، و هر یک، یا دائم است یا در بعضی اوقات… و دائم‌الوجود را اتفاقی دائم می‌گویند، موجود لادائم را اتفاقی لادائم، و مجموع لزوم و اتفاق را مصاحبت، و در جانب عناد، این اعتبارات متعارف نیست، از این رو اگر کسی بخواهد اعتبار کند، عدم متابعت را مثلاً، مباینت می‌گویند، و قسمت کند به عناد و اتفاق دائم و لادائم تا همه اقسام عقلی اعتبار کرده باشد».


۱. خوانساری ، محمد، منطق صوری، ص۷۸.
۲. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۷۶.    
۳. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۷۹.    
۴. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۲۷۵.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اتفاق اتصالی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۶.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی




جعبه ابزار