إِملاق (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِملاق:
(أَوْلاَدَكُم مِّنْ إمْلاَقٍ) إِملاق: به معنى «فقر و تنگدستى» است.
بعضى گفته‌اند
«ملق» (بر وزن شفق) به معنى «نرم گردانيدن» (چون
انسان را نرم و ذليل مى‌كند).
در اصل از
«تملق» گرفته شده و تملق به معنى كوشش در راه جلب منفعت است.
عرب‌هاى دوران
جاهلیت نه تنها دختران خويش را به خاطر تعصب‌هاى غلط زنده به‌گور مى‌كردند.
بلكه پسران را كه سرمايه بزرگى در جامعه آن روز محسوب مى‌شدند نيز از ترس فقر و تنگدستى
(املاق) به قتل مى‌رسانيدند.
خداوند در اين آيه آن‌ها را به خوان گسترده نعمت خود كه ضعيف‌ترين موجودات نيز از آن روزى مى‌برند توجه مى‌دهد و از اين كار باز مى‌دارد.
نظير
آیه مورد بحث، در آيه ۳۱
سوره اسراء آمده:
(وَ لاٰ تَقْتُلُوا أَوْلاٰدَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلاٰقٍ...) «و فرزندانتان را از ترس فقر به قتل نرسانيد.»
از اين آيه به خوبى استفاده مى‌شود كه وضع اقتصادى اعراب جاهلى آن‌قدر سخت و ناراحت‌كننده بوده كه حتّى گاهى فرزندان دلبند خود را از ترس عدم توانايى اقتصادى به قتل مى‌رساندند.
به موردی از کاربرد
إِملاق در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قُلْ تَعَالَوْاْ أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلاَّ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئًا وَ بِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَ لاَ تَقْتُلُواْ أَوْلاَدَكُم مِّنْ إمْلاَقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَ إِيَّاهُمْ وَ لاَ تَقْرَبُواْ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ وَ لاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذَلِكُمْ وَ صَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ) (بگو: «بياييد آن‌چه را
پروردگارتان بر شما حرام كرده است برايتان بخوانم: اين‌كه چيزى را همتاى خدا قرار ندهيد و به پدر و مادر نيكى كنيد و فرزندانتان را از ترس فقر، نكشيد؛ ما شما و آن‌ها را روزى مى‌دهيم و به كارهاى زشت نزديک نشويد، چه آشكار باشد چه پنهان و
انسانی را كه خداوند محترم شمرده، به قتل نرسانيد، مگر به حق و از روى استحقاق. اين چيزى است كه خداوند شما را به آن سفارش كرده، تا بينديشيد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه املاق به معناى افلاس و نداشتن مال و هزينه زندگى است، تملق هم مشتق از همين ماده است و اين مطلب يعنى كشتن فرزندان از ترس هزينه زندگى آنان در ميان عرب جاهليت سنتى جارى بوده، چون بلاد عرب غالب سال‌ها دستخوش
قحطى و گرانى مى‌شده و مردم وقتى مى‌ديدند كه
قحط سالى و افلاس آنان را تهديد مى‌كند فرزندان خود را مى‌كشتند تا ناظر ذلت فقر و گرسنگى آنان نباشند.
(وَ لاَ تَقْتُلُواْ أَوْلادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلاقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَ إِيَّاكُم إنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْءًا كَبِيرًا) (و فرزندانتان را از ترس فقر، به قتل نرسانيد؛ ما آن‌ها و شما را روزى مى‌دهيم؛ به
یقین كشتن آن‌ها گناه بزرگى است!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: املاق به معناى فقر و ندارى است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «إِملاق»، ج۴، ص۳۲۷.
