أَکِیدَنّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَکِیدَنّ:(لَأَكيدَنَّ أَصْنامَكُم) «أَکِیدَنّ» از مادّۀ «
کید» گرفته شده و به معنى «
طرح پنهانى و چاره‌انديشى مخفيانه» است.
اين طرح پنهانى از سوى
ابراهیم (علیه‌السلام) دربارۀ نابودى بت‌هاى بت‌پرستان به
اجرا درآمد، چنان‌كه او
قبل از اجراى اين طرح به آن‌ها گفته بود:
«به
خدا سوگند، من نقشه‌اى براى نابودى بت‌هاى شما به هنگامى كه خودتان حاضر نباشيد، خواهم كشيد»، منظورش اين بود كه به آن‌ها با صراحت بفهماند سرانجام از يک فرصت مناسب استفاده خواهم كرد و آن‌ها را درهم خواهم شكست.
به موردی از کاربرد «أَکِیدَنّ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ تَاللَّهِ لَأَكيدَنَّ أَصْنامَكُم بَعْدَ أَن تُوَلّوا مُدْبِرينَ) «و به خدا
سوگند، در غياب شما، نقشه‌اى براى نابودى بت‌هايتان مى‌كشم!»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ تَاللَّهِ لَأَكيدَنَّ أَصْنامَكُمْ بَعْدَ أَنْ تُوَلّوا مُدْبِرينَ) اين جمله
عطف است بر جمله «بل ربكم ...» يعنى گفت:
(لَأَكيدَنَّ أَصْنامَكُمْ)، كلمه كيد، به معناى
تدبیر و چاره‌جويى پنهانى عليه كسى و به
ضرر او است، و اين‌كه فرمود:
(بَعْدَ أَنْ تُوَلّوا مُدْبِرينَ) دلالت دارد بر اين‌كه مردم آن شهر گاه‌گاهى دسته جمعى به بيرون
شهر مى‌رفتند،
حال يا عيدشان بوده و يا مراسمى ديگر، و در آن روز شهر خالى مى‌شده، و ابراهيم (ع) مى‌توانسته نقشه خود را عملى كند.
سياق داستان، و
طبع اين كلام اقتضا دارد كه جمله
(وَ تَاللَّهِ لَأَكيدَنَّ أَصْنامَكُمْ) به معناى تصميم
عزم آن جناب عليه بت‌ها باشد، چون بسيار مى‌شود كه از تصميم عزم، تعبير به قول مى‌كنند، مثلا مى‌گويند: من اين كار را حتما مى‌كنم، چون حرفش را زده‌ام، يعنى تصميمش را عزم كرده‌ام.
و بعيد است كه مخاطب به اين كلام مردم شهر، يعنى
امت وثنيت باشد، چون امت نامبرده امتى نيرومند، و داراى شوكت و
حمیت و
تعصب نسبت به بت‌ها بوده‌اند، و ابراهيم (ع) هم براى آنان مردى ناشناس بوده، چون در ميان آنان نشو و نما نكرده، و اين ابتداى
دعوت ابراهيم (ع) به
دین توحید بوده، و جز او هيچ كس دين توحيد را نداشته، و از همه اين‌ها گذشته اين با
حزم و احتياط سازگار نيست، كه ابراهيم (ع) دشمن خود را كه يک امت است، به
نیت خود خبر دهد، آن هم به اين صراحت كه به ايشان بگويد:
روزى كه همه به بيرون شهر مى‌رويد، من به حساب بت‌هايتان مى‌رسم، و اين در مثل به آن مى‌ماند كه شخصى راز دل خود را نزد كسى كه بايد از او پنهان باشد فاش سازد.
مگر اين‌كه احتمال دهيم اين حرف را به بعضى از مردم شهر گفته، به كسانى كه مى‌دانسته از آن‌ها تجاوز نمى‌كند، و اما اين‌كه به عموم مردم چنين حرفى را زده باشد به هيچ وجه معقول نيست.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أکیدن»، ج۴، ص ۱۴۴.
