أَنْشَأَکُمْ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَنْشَأَکُمْ:(وَ هُوَ الَّذيَ أَنشَأَكُم) «أَنْشَأَکُمْ» از مادّۀ
نَشَأ به معنای پدید آمدن است.
به موردی از کاربرد «أَنْشَأَکُمْ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ هُوَ الَّذيَ أَنشَأَكُم مِّن نَّفْسٍ واحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ قَدْ فَصَّلْنا الآياتِ لِقَوْمٍ يَفْقَهونَ) «او كسى است كه شما را از يک انسان آفريد! و شما از
نظر ایمان يا
آفرينش دو گروه مختلف هستيد: پايدار و ناپايدار؛ ما آيات خود را براى كسانى كه مى‌فهمند،
شرح داديم.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
مراد از اين‌كه فرمود:
(وَ هُوَ الَّذي أَنْشَأَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ) اين است كه
نسل حاضر
بشر با همه انتشار و كثرتى كه دارد منتهى به يک نفر است، و آن آدم است كه
قرآن کریم او را مبدأ نسل بشر فعلى دانسته است.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
در
آیه مورد بحث برای خلقت انسان تعبير به «انشاء» شده است و اين كلمه چنان‌كه از متون
لغت استفاده مى‌شود به معنى
ایجاد و
ابداع آميخته با تربيت و پرورش است، يعنى نه تنها خداوند شما را بدون هيچ سابقه آفريد، بلكه تربيت و پرورش شما را نيز به عهده گرفت و مسلم است كه اگر آفريننده، چيزى را بيافريند، سپس او را رها سازد زياد قدرت‌نمايى نكرده، امّا اگر همواره او را
تحت حمايت خويش قرار دهد و لحظه‌اى از پرورش و تربيت او غافل نشود
عظمت و
رحمت خود را كاملا نشان داده است.
در آيه ۱۴
سوره مؤمنون، خداوند دربارۀ
آفرينش انسان، پس از
مراحل تكامل
جنین در
رحم مادر، مى‌فرمايد:
(ثُمَّ أَنْشَأْنٰاهُ خَلْقاً آخَرَ) «سپس ما او را
آفرينش تازه‌اى بخشيديم.»
و اين در واقع مهمترين
مرحلۀ آفرينش بشر است و جالب اين‌كه اين آيه در
مراحل پنجگانه‌اى كه براى
آفرينش انسان
ذکر كرده، همه‌جا تعبير به «خلق» شده است، امّا هنگامى كه به آخرين
مرحله مى‌رسد تعبير به «انشاء» مى‌كند.
اين تعبير نشان مى‌دهد كه
مرحلۀ اخير با
مراحل قبل (
مرحلۀ نطفه،
علقه،
مضغه،
استخوان و
گوشت) كاملا متفاوت است،
مرحله‌اى است مهم كه قرآن از آن به‌طور سربسته ياد كرده، تنها مى‌گويد:
«سپس ما به آن
آفرينش تازه‌اى داديم».
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أنشأکم»، ج۴، ص ۴۴۰.
