أَزْلاٰمِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَزْلاٰمِ:(وَ أَن تَسْتَقْسِمواْ بِالأَزْلامِ) «أَزْلاٰمِ» از مادّه «زلم» که به معنای نوعی
تیر است که با آن
قرعه می‌کشیدند و
قمار می‌کردند.
حيواناتى كه
تحریم آن در
آیه فوق آمده آن‌ها است كه بصورت بخت‌آزمايى
ذبح و
تقسیم می‌گرديده و آن چنين بوده كه ده
نفر باهم شرط‌بندى می‌كردند و حيوانى را خريدارى و ذبح نموده سپس ده چوبه تير كه روى هفت عدد از آن‌ها عنوان برنده و سه عدد عنوان
بازنده ثبت شده بود در كيسه مخصوصى مى‌ريختند و به صورت قرعه‌كشى آن‌ها را بنام يک يک از آن ده نفر بيرون مى‌آوردند، هفت چوبه برنده بنام هركس مى‌افتاد سهمى از
گوشت بر مى‌داشت، و چيزى در برابر آن نمى‌پرداخت، ولى آن سه نفر كه تيرهاى
بازنده را دريافت داشته بودند، بايد هر كدام يک سوم قيمت
حیوان را بپردازند، بدون اين‌كه سهمى از گوشت داشته باشند، اين چوبه‌هاى تير را «ازلام» جمع «زلم» (بر وزن قلم) می‌ناميدند،
اسلام خوردن اين گوشت‌ها را تحريم كرد.
به موردی از کاربرد «أَزْلاٰمِ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَ الْدَّمُ وَ لَحْمُ الْخِنْزيرِ وَ ما أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ وَ الْمُنْخَنِقَةُ وَ الْمَوْقوذَةُ وَ الْمُتَرَدِّيَةُ وَ النَّطيحَةُ وَ ما أَكَلَ السَّبُعُ إِلاّ ما ذَكَّيْتُمْ وَ ما ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَ أَن تَسْتَقْسِمواْ بِالأَزْلامِ ذَلِكُمْ فِسْقٌ الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذينَ كَفَرواْ مِن دينِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضيتُ لَكُمُ الإِسْلامَ دينًا فَمَنِ اضْطُرَّ في مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفورٌ رَّحيمٌ) «گوشت
مردار، و
خون، و گوشت
خوک، و حيوانى كه به غير نام خدا ذبح شود، و حيوان خفه شده، و به
زجر كشته شده، و حيوانى كه بر اثر پرت شدن از بلندى بميرد، و حيوانى كه به
ضرب شاخ
حیوان ديگرى مرده باشد. و باقی‌مانده
صید حيوان درنده- مگر آن‌كه بموقع به آن شكار برسيد و آن را سر ببريد- و حيوانى كه روى بت‌ها يا در برابر آن‌ها ذبح مى‌شود، همه بر شما حرام شده است؛ و همچنين تقسيم كردن گوشت حيوان بوسيله چوبه‌هاى تيرِ مخصوص بخت آزمايى؛ تمام اين اين‌ها،
فسق و
گناه است. امروز، كافران از شكست آيين شما مأيوس شدند؛ بنابراين، از آن‌ها نترسيد؛ و از مخالفت من بترسيد! امروز،
دین شما را برايتان كامل كردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و
اسلام را بعنوان آيين جاودان شما پذيرفتم- امّا كسانى كه در حال گرسنگى، ناچار شوند، و تمايل به گناه نداشته باشند، مانعى ندارد كه از گوشت‌هاى ممنوع بخورند؛ خداوند، آمرزنده و مهربان است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: كلمه «ازلام» به معناى تركه چوب‌هايى است كه در ايام جاهليت
وسیله نوعى قمار بوده، و عمل استقسام به وسيله قداح اين بوده كه شترى و يا حيوانى ديگر را سهم‌بندى مى‌كردند، آن گاه تركه چوب‌ها را براى تشخيص اين‌كه چه كسى چند سهم مى‌برد؟ و چه كسى اصلا سهم نمى‌برد؟ يكى پس از ديگرى بيرون مى‌كشيدند، و اين خود نوعى قمار بوده.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ازلام»، ج۲، ص ۲۵۸.
