أصول الفقه (حسین حلی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«
اصول الفقه »، به
زبان عربی ،
اثر آیة الله
شیخ حسین حلی ، شرح و تعلیقه بر کتاب «
اجود التقریرات » مرحوم
نایینی است که توسط مرحوم
خویی تقریر شده است.
مطالب کتاب، در ۱۲ جلد به شکل زیر تنظیم شده است:
جلد اول، از «مرتبه
علم اصول » تا آخر بحث «
تعبدی و توصلی » است؛
جلد دوم، از «
واجب مطلق و
مشروط » تا بحث «تعلق اوامر به طبایع یا افراد» است؛
جلد سوم، از «مقدمه واجب» تا آخر بحث «ترتب (از مباحث اوامر)» است؛
جلد چهارم، از ابتدای بحث «
نواهی » تا بخشی از مبحث «
مفهوم شرط » است؛
جلد پنجم، از «تعدد
شرط و اتحاد جزاء» تا آخر بحث «حمل
مطلق بر
مقید در
مستحبات » است؛
جلد ششم، از آغاز مبحث «
قطع » تا بحث «
حجیت مطلق
ظن » است؛
جلد هفتم، از آغاز «دلیل
انسداد » تا بحث «خروج برخی از اطراف
علم اجمالی از محل ابتلا به جهت نبودن
قدرت شرعی بر آن» است؛
جلد هشتم، از بحث «سخن در مورد ملاقی اطراف علم اجمالی» تا آخر مسئله «آیا کسی که از روی
جهالت به حکم و موضوع مرتکب
حرام شود، مستحق عقوبت است؟» می‌باشد؛
جلد نهم، از آغاز مبحث «
استصحاب » تا «استصحاب
احکام عقلی » است؛
جلد دهم، از «
تنبیه ششم (
استصحاب تعلیقی )» تا آخر «تنبیه چهاردهم (مراد از شک در موضوع اصول و
امارات )» است؛
جلد یازدهم، از «خاتمة الاستصحاب» تا «
حکم متمم و متمم از جهت جریان اصول» است؛
جلد دوازدهم، از آغاز مبحث «
تعادل و تراجیح » تا پایان بحث «اقسام
شهرت و شهرتی که برای
ترجیح ، صلاحیت دارد» است
کلیات مطالب مطرح شده، در مجلدات دوازده گانه کتاب، به ترتیب عبارت است از:
۱. مباحث مقدماتی (نظیر مرتبه
علم اصول ،
مبادی تصدیقیه ، موضوع هر
علم و...) ، مباحث مربوط به
وضع ، مباحث مربوط به معنای حرفی،
استعمال لفظ در نوع یا صنف یا مثلش، سخن در باب
حقیقت شرعیه ، سخن در باب
صحیح و اعم ،
اشتراک و ترادف ، استعمال لفظ در بیشتر از یک معنی، مبحث
مشتق ، مبحث اوامر و مبحث تعبدی و توصلی.
۲. واجب مطلق و مشروط،
واجب نفسی و غیری،
واجب تعیینی و تخییری،
واجب کفایی ،
واجب موسع و مضیق، بحث مره و تکرار، بحث فور و تراخی، بحث
اجزاء ، سخن در باب
نسخ وجوب، امر آمر با علم به انتفای شرط و تعلق اوامر به طبایع یا افراد.
۳. بحث مقدمه واجب، مبحث
ضد و سخن در باب ترتب.
۴. مبحث نواهی، اجتماع امر و نهی، دلالة نهی بر
فساد و مبحث مفاهیم.
۵. تعدد
شرط و اتحاد جزاء، سخن در باب
مفهوم وصف ، سخن در باب
مفهوم غایت ، سخن در باب
مفهوم حصر ، مبحث
عام و خاص و
مطلق و مقید.
۶. مبحث
قطع ، سخن در باب
تجری ، مباحث علم اجمالی، سخن در باب ظن، حجیت ظواهر و حجیت
خبر واحد .
۷.
دلیل انسداد ، اصالة البرائة، اصالة التخییر، اصالة الاشتغال و هشدار بر چند امر در زمینه علم اجمالی (مثل ممکن نبودن مخالفت
تکلیف در بعضی از اطراف علم اجمالی اگر تکلیف، منطبق بر آن بعض باشد).
۸. سخن در باب ملاقی اطراف علم اجمالی،
حکم اضطرار به ارتکاب برخی از اطراف علم اجمالی، سخن در باب
شبهه غیر محصوره ، سخن در باب دوران امر بین اقل و اکثر، تنبیهات اقل و اکثر و آنچه در عمل به
احتیاط و
برائت شرط است.
۹. مبحث استصحاب،
تنبیهات استصحاب (استصحاب مؤدای امارات، استصحاب کلی، استصحاب
زمان و زمانی و...).
۱۰. بقیه تنبیهات استصحاب (
استصحاب تعلیقی ، استصحاب بقاء احکام شرایع سابقه، سخن در باب حجیت
اصل مثبت ، مقتضای اصل در هنگام
شک در تقدم و تاخر حادث و...).
۱۱. خاتمه استصحاب در بیان چند امر (اعتبار اتحاد متعلق شک با متعلق
یقین ، پیرامون شمول
اخبار باب نسبت به
قاعده یقین ، پیرامون تقدم امارات بر اصول و...).
۱۲. مبحث تعادل و تراجیح (شامل جمع بین
احکام ظاهری و واقعی با تغایر موضوع آنها و
مناقشه در آن، اقسام
تزاحم و مرجحات آن، دوران امر بین تخصیص و
نسخ و...).
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
