آیه انفال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه اَنفال به
آیه یک
سوره انفال اطلاق می شود.
به
آیه اول
سوره انفال " آیه
انفال" مى گویند: "یسئلونک عن الانفال قل الانفال لله والرسول ... ؛ از تو درباره انفال - هرگونه مال بدون مالک مشخص - سؤال مى کنند؛ بگو: انفال مخصوص
خدا و
پیامبر است .... ".
"
انفال" در اصل از ماده "نفل" به معناى زیادى است.
به آیه نخست
سوره انفال "آیه انفال" می‌گویند: (یسالونک عن الانفال قل الانفال لله والرسول...) ؛ "(ای پیامبر) از تو در باره
غنایم جنگی می‌پرسند بگو غنایم جنگی اختصاص به
خدا و فرستاده(او) دارد".
"انفال" در اصل از
ماده "نفل" به معنای زیادی است و به اموال فاقد مالک مشخص، به این جهت "انفال" گفته شده که اضافه بر اموال دارای صاحبان مشخص است که به دست جنگجویان می‌افتد. یا به این جهت که جنگجویان برای پیروزی بر دشمن می‌جنگند، نه برای غنیمت. بنابراین،
غنیمت یک امر اضافی است.
هر چند آیه انفال پس از
جنگ بدر در زمینه
غنایم جنگی وارد شده است، ولى مفهوم آن یک حکم کلى و عمومى است و تمام اموال اضافى یعنى آن چه را که مالک خصوصى ندارد شامل مى شود (به اصطلاح مورد، مخصِّص آیه نیست ).
گرچه آیه انفال پس از
جنگ بدر درباره غنائم جنگی وارد شده است، ولی
مفهوم آن یک حکم کلی و عمومی است و تمام اموال اضافی (آن چه مالک خصوصی ندارد) را شامل می‌شود و به
اصطلاح علم اصول ، مورد، مخصص آیه نیست.
در حدیثی معتبر از
امام باقر علیه‌السّلام و
امام صادق علیه‌السّلام انفال این گونه تعریف شده است:
۱. اموالی که از
دارالحرب بدون
جنگ گرفته می‌شود؛
۲. سرزمینی که اهلش آن را ترک و از آن
هجرت کردند (و آن "
فییء " نامیده می‌شود)؛
۳.
میراث کسی که وارثی نداشته باشد؛
۴. سرزمین و اموالی که پادشاهان به این و آن می‌بخشیدند (در صورتی که صاحب آن شناخته نشود)؛
۵. بیشه زارها، جنگل‌ها، دره‌ها و
سرزمین‌های موات که همه این‌ها از آن
خدا و
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و جانشین او است که در راه مصالح عمومی مصرف خواهد کرد.
برخی گفته‌اند این آیه با
آیه غنیمت و
خمس نسخ شد؛ اما این قول
باطل است؛ زیرا انفال غیر از غنیمت است.
در حدیثى معتبر از
امام باقر و
امام صادق ( علیهماالسلام ) آمده است: انفال عبارت است از:
۱- اموالى که از
دارالحرب بدون
جنگ گرفته مى شود،
۲- سرزمینى که اهلش آن را ترک و از آن
هجرت کردند - و آن "
فییء" نامیده مى شود-،
۳ -
میراث کسى که
وارثی نداشته باشد،
۴- سرزمین و اموالى که
پادشاهان به این و آن مى بخشیدند - در صورتى که صاحب آن شناخته نشود،
۵- بیشه زارها و جنگل ها و دره ها و سرزمین هاى
موات که همه این ها از آن
خدا و
پیامبر(ص) و بعد از او براى کسى است که قائم مقام او مى شود، و او در راه مصالح عمومى مصرف خواهد کرد.
برخى گفته اند: این آیه به وسیله
آیه غنیمت و
خمس نسخ شد، اما این قول باطل است؛ زیرا انفال غیر از غنیمت است.
به
آیه «یسْئَلُونَک عَنِ الْأَنْفالِ قُلِ الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ ...»
بر
اختصاص انفال به
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله
استناد شده است.
به مقتضاى
روایات بسیار،
انفال بعد از
پیامبر از آن
امامان علیهم السّلام است.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۱۸۲. فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«آیه انفال». مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
