آداب تکبیر (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تکبیر به معنای بزرگ داشتن یا به بزرگی یادکردن
خدا آمده و ظاهراً
معنای لغوی این واژه متأثر از کاربرد دینی آن است
زیرا معنای لغوی تکبیر (به لحاظ ریشه اشتقاقیِ آن) بزرگ داشتن هر کس یا هر چیز است.
از منظر
قرآن کریم، تکبیر آدابی دارد که سزاوار است رعایت گردد.
بالا بردن دستها به هنگام گفتن هر
تکبیر در
نماز:
فصل لربک وانحر. «پس برای پروردگارت
نماز بخوان و
قربانی کن!».
برداشت براساس یک قول در
آیه است که بعضی
احادیث منقول آن را تایید می‌کند.
بنابر یک
تفسیر، منظور بلند كردن دستها به هنگام تكبير و آوردن آن در مقابل گلوگاه و صورت است، در حديثى مى‌خوانيم:" هنگامى كه اين
سوره نازل شد
پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم از
جبرئیل سؤال فرمود: اين" نحيره" اى كه پروردگارم مرا به آن مامور ساخته چيست؟
" جبرئيل" عرض كرد:" اين
نحیره نيست، بلكه
خداوند به تو دستور مى‌دهد هنگامى كه وارد نماز مى‌شوى موقع تكبير، دستها را بلند كن، و همچنين هنگامى كه
رکوع مى‌كنى يا سر از ركوع برمى‌دارى، و يا
سجده مى‌كنى، چرا كه نماز ما و نماز
فرشتگان در
هفت آسمان همين گونه است، و براى هر چيزى زينتى است، و زينت نماز بلند كردن دستها در هر تكبير است".
و در حديثى از
امام صادق علیه‌السلام مى‌خوانيم كه در تفسير اين آيه با دست مباركش اشاره كرده و فرمود:" منظور اين است كه دستها را اينگونه در آغاز نماز بلند كنى به طورى كه كف آنها رو به
قبله باشد".
بنابر مشهور
مستحب است نمازگزار هنگام تکبیر دست‌هایش را تا محاذی نرمی
گوش یا صورت یا فرورفتگی
گلو (موضع
نحر) بالا ببرد.
مشهور آن است که تکبیر، هم‌زمان با بالابردن دستها آغاز گردد و با پایان یافتن رفع، پایان یابد؛ سپس دستها به پایین انداخته شود.
برخی گفته‌اند: جایگاه تکبیر به مقتضای
نصوص، بعد از تحقق کامل رفع دست است.
از دیگر
مستحبات تکبیر، چسبیده بودن
انگشتان ـ جز
انگشت شصت ـ به یک‌دیگر و رو به قبله بودن کف دستها است.
در
استحباب باز یا چسبیده بودن
انگشت شصت (ابهام)، اختلاف است.
بالاتر بردن دست از گوش
مکروه است؛ بلکه به برخی قدما ـ بر حسب ظاهر کلمات آنان ـ قول به
حرمت نسبت داده شده است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «آداب تکبیر».
