یَسْلُب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَسْلُب:(وَ إِن يَسْلُبْهُمُ الذُّبابُ شَيْئًا) «یَسْلُب» از مادّه
سَلْب (به فتح سین و سکون لام) به معنای
گرفتن با
قهر است.
آیه مورد بحث سخن از مشركان و برنامه‌هاى
غلط آن‌ها مى‌گويد و با ترسيم جالب و گويايى از وضع بت‌ها و معبودهاى ساختگى و
ضعف و ناتوانى آن‌ها بيان مى‌كند و بطلان اعتقاد مشركان را به روشن‌ترين وجهى آشكار مى‌سازد.
آيه مى‌فرمايد نه تنها قادر نيستند مگسى بيافرينند بلكه از مقابله با يک
مگس نيز عاجزند، چرا كه «اگر
مگس چيزى از آن‌ها را بربايد نمى‌توانند آن را بازپس گيرند.
(وَ إِنْ يَسْلُبْهُمُ الذُّبٰابُ شَيْئاً لاٰ يَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ) موجودى به اين ضعيفى و ناتوانى كه حتى در
مبارزه با يک
مگس شكست مى‌خورد چه جاى اين دارد كه او را حاكم بر سرنوشت خويش بدانند!.
به موردی از کاربرد «یَسْلُب» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يا أَيُّها النّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعوا لَهُ إِنَّ الَّذينَ تَدْعونَ مِن دونِ اللَّهِ لَن يَخْلُقوا ذُبابًا وَ لَوِ اجْتَمَعوا لَهُ وَ إِن يَسْلُبْهُمُ الذُّبابُ شَيْئًا لّا يَسْتَنقِذوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطّالِبُ وَ الْمَطْلوبُ) «اى مردم! مَثَلى زده شده است، به آن گوش فرا دهيد: كسانى را كه غير از خدا مى‌خوانيد و پرستش مى‌كنيد، هرگزنمى‌توانند مگسى بيافرينند، هر چند براى اين كار دست به دست هم دهند؛ و هرگاه
مگس چيزى از آن‌ها بربايد، نمى‌توانند آن را بازپس گيرند. هم طلب‌كننده ناتوان است، و هم طلب شونده هم عابدان، و هم معبودان.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: معنايش اين است كه اگر
فرض شود كه خدايان ايشان بخواهند يک
مگس - كه ضعيف‌ترين حيوانات است - بيافرينند، به هيچ وجه قادر بر آن نيستند، حتى اگر يک پشه چيزى از ايشان را بردارد نمى‌توانند از او بگيرند.
اين وصف حال خدايان دروغين ايشان را در
قدرت بر ايجاد و
تدبیر امور، ممثل مى‌كند كه نه قادر بر
خلق مگس هستند و نه قادر بر آسان‌تر از آن، كه عبارت است از پس گرفتن چيزى كه
مگس از ايشان ربوده و ضررى كه به ايشان رسانده است، حال چنين خدايانى چگونه مستحق
عبادت و
دعا مى‌شوند؟.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یسلب»، ج۲، ص ۳۸۳.
