• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کَبَد (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





كَبَد (به فتح کاف و باء) از واژگان نهج البلاغه به معنای سختى و رنج می‌باشد. از مشتقات این کلمه در نهج البلاغه؛ کِبد به معنی جگر سیاه است. این کلمه پنج بار در نهج‌ البلاغه آمده است.



كَبَد (مثل شرف) به معنای سختى و رنج است. و (بر وزن كتف) به معنى جگر سیاه است.
راغب گويد: آن بر وزن اوّل به معنى درد جگر و بر وزن دوم به معنى جگر است. «كبد السماء» وسط آسمان را گويند تشبيه شده به كبد انسان كه در وسط بدن است.


حضرت علی (علیه‌السلام) چنان كه فرموده: «وَ مَنْ كَابَدَ الاَْمُورَ عَطِبَ وَ مَنِ اقْتَحَمَ اللُّجَجَ غَرِقَ وَ مَنْ دَخَلَ مَدَاخِلَ السُّوءِ اتُّهِمَ » «هر كس در كارها خود را به رنج انداخت هلاک شد، و هر كس وارد درياها شد غرق گرديد و هر كس به جاهاى بدنام داخل شد متّهم گشت.» (شرح‌های حکمت: )
مكابده خود را به رنج انداختن است: «كابدَهُ‌ مكابدةً‌: قاساهُ‌ و تحمَّل المشاقّ‌ في فعلهِ‌»
«أَكْبَادٌ تَحِنُّ إِلَى الْقِدِّ- أَكْبَادٌ حَرَّى» («در حالى كه در اطراف تو شكم‌هايى گرسنه و به پشت چسبيده باشند»! در حالى كه در اطرافم شكم‌هاى گرسنه و كبدهاى سوزانى باشند.) (شرح‌های نامه: ) در «حنن- حرر» گذشت.
ظاهرا درباره حضرت مهدی (علیه‌السلام) فرموده: «وَ تُخْرِجُ لَهُ الاَْرْضُ من أَفَالِيذَ كَبِدِهَا وَ تُلْقي إِلَيْهِ سِلْماً مَقَالِيدَهَا» (زمين ميوه‌هاى دلش (طلا و نقره‌ها و معادنش) را براى او خارج خواهد ساخت، كليدهايش را تسليم وى خواهد نمود.) (شرح‌های خطبه:) كه در «فلذ- قلد» گذشت.


این کلمه پنج بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۹۱.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۱۳۵.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۶۹۵.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۶۹۵.    
۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۵۹، حکمت ۳۳۹.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۳۵، حکمت ۳۴۹.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۳۶، حکمت ۳۴۹.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۳، حکمت ۳۴۹.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۹.    
۱۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۰.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۷۷۹.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۱۱.    
۱۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۲۶۴.    
۱۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج ۴، ص ۵۰۷.    
۱۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۷۸، نامه ۴۵.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۸۰، نامه ۴۵.    
۱۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱۸، نامه ۴۵.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۳، نامه ۴۵.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۸.    
۲۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۸۴.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۰، ص۱۹۸.    
۲۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۱۱۹.    
۲۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۸۶.    
۲۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۰۲، خطبه ۱۳۸.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ص۳۰، خطبه ۱۳۶.    
۲۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۹۶، خطبه ۱۳۸.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹۵، خطبه ۱۳۸.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۳.    
۲۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۵.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۵۳۱.    
۳۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۵۳۱.    
۳۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۴۱.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کبد»، ج۲، ص۸۹۱.    






جعبه ابزار