مَوعِد (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَوعِد:(وَ جَعَلْنا لِمَهْلِكِهِم مَّوْعِدًا) «مَوعِد» مصدر اسم مكان يا زمان، به معنى «مكان وعده يا زمان وعده» (وعده‌گاه) است و اگر مصدر باشد به معنى «وعده دادن» است.
در آيۀ مورد بحث می خوانیم،
(وَ جَعَلْنا لِمَهْلِكِهِمْ مَوْعِداً) «ما براى هلاكتشان (هلاكت ستمكاران) موعدى قرار داديم.»
يعنى وقتى معيّن و مقرر كرديم كه در اين آيه «موعد» براى
زمان به كار رفته است.
در آيۀ ۱۷
سوره هود مى‌خوانيم:
(وَ مَنْ يَكْفُرْ بِهِ مِنَ اَلْأَحْزٰابِ فَالنّٰارُ مَوْعِدُهُ) «و هر كس از گروه‌هاى مختلف (
یهود و
نصاری و ديگران) به او (به
قرآن يا به
محمّد) كافر شود موعد و ميعادش (جايگاه و مقرّش)
آتش دوزخ است.» كه در اين‌جا كلمۀ «موعد» براى مكان به كار رفته است.
به موردی از کاربرد «مَوعِد» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ تِلْكَ الْقُرَى أَهْلَكْناهُمْ لَمّا ظَلَموا وَ جَعَلْنا لِمَهْلِكِهِم مَّوْعِدًا) «اين شهرها و آبادی‌هايى است كه ما آن‌ها را هنگامى كه
ستم كردند هلاک نموديم؛ و براى هلاكتشان موعدى قرار داديم. آن‌ها را با
چشم مى‌بينند، ولى
عبرت نمى‌گيرند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ تِلْكَ الْقُرى أَهْلَكْناهُمْ لَمّا ظَلَموا وَ جَعَلْنا لِمَهْلِكِهِمْ مَوْعِداً) مقصود از قرى اهل قريه‌ها است كه مجازا به خود قريه‌ها نسبت داده شده، به
دلیل اين‌كه سه بار
ضمیر اهل يعنى ضمير هم را به آن برگردانيده.
و كلمه مهلک- به كسر لام-
اسم زمان است.
معناى آيه روشن است، و در اين مقام است كه بفهماند تاخير
هلاکت كفار و مهلت دادن از خداى تعالى كار نوظهورى نيست، بلكه سنت الهى ما در امم گذشته نيز همين بوده كه وقتى
ظلم را از حد مى‌گذراندند هلاكشان مى‌كرديم، و براى هلاكتشان موعدى قرار مى‌داديم.
از همين جا روشن مى‌شود كه عذاب و هلاكى كه اين آيات متضمن آن است عذاب
روز قیامت نيست بلكه مقصود عذاب دنيايى است، و آن عبارت است از عذاب روز
بدر- اگر مقصود تهديد بزرگان
قریش باشد- و يا عذاب آخر الزمان- اگر مقصود تهديد همه
امت اسلام بوده باشد- كه تفصيلش در
سوره یونس گذشت.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «موعد»، ج۴، ص ۶۸۸.
