مَعین (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَعين (به فتح میم و کسر
عین) از
واژگان قرآن کریم به معنای جارى آشكار يا جارى به‌سهولت است.
مَعين به معنای جارى آشكار يا جارى به‌سهولت است.
در
قاموس و
اقرب گفته:
«مَاءٌ مَعينُ وَ مَعْيُونٌ» آبی كه آشكار و جارى است.
علت اين
تسمیه چنان‌كه
طبرسی و
راغب و ديگران گفته‌اند آشكار و پيش چشم بودن آنست.
به مواردی از
مَعين که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُكُمْ غَوْراً فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِماءٍ مَعِينٍ) «بگو اگر آب‌تان در زمين فرو رود كه آبى آشكار و جارى يا آب سهل الجريان براى شما می‌آورد.»
ممكن است ميم در «
معين» اصل كلمه باشد از
«مَعُنَ الْمَاءُ»، كه به معنى سهولت جريان است.
در
لغت آمده
«مَعُنَ الْمَاءُ: سَهُلَ وَ سَالَ»، در اين صورت فَعِيل به معناى
فاعل است ماء
معين يعنى: آبی كه به سهولت جارى است.
شايد چنان‌كه طبرسى احتمال داده
مفعول باشد از «
عَيْنُ الْمَاءِ» كه آشكار و پيش چشم جارى می‌شود.
در اين صورت ميم اصل كلمه نيست. «مَاءٌ
مَعِينٌ» يعنى آبي‌كه ديده شده و پيش
چشم است.
(و ما فرزند
مریم عیسی و مادرش را نشانه‌اى قرار داديم؛ و آنها را در سرزمين مرتفعى كه داراى
امنیّت و آب روان بود جاى داديم.)
(يُطافُ عَلَيْهِمْ بِكَأْسٍ مِنْ مَعِينٍ) (و گرداگردشان قدح‌هاى لبريز از شراب طهور را مى‌گردانند)
در
مجمع ذيل آيه از
اخفش نقل شده: مراد از
کأس در تمام
قرآن خمر است.
ديگران آن‌را كاسه مع الخمر گفته‌اند. به هر حال از «
معين» هم روشن می‌شود كه
شراب بهشتی به سهولت در روى زمين جارى می‌شود، يعنى:
شرابى سهل الجرى يا شرابى كه از جارى شونده به خصوصى است بر آنها بگردانند.
(از چشمه‌اى كه بندگان خاصّ
خدا از آن مى‌نوشند، و از هر جا بخواهند آن را جارى مى‌سازند.)
مشروح
آیه ما نحن فيه است و از آن به دست می‌آيد كه مراد از «
معين» سهولت جريان است كه فرموده:
(يُفَجِّرُونَها تَفْجِيراً.)
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «معین»، ج۵، ص۸۵.
