موصٍ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
موصٍ:(فَمَنْ خافَ مِن موصٍ) «موصٍ» به معنى «وصيت‌كننده يا سفارش‌كننده» است و «وصىّ» كسى است كه به او
وصیّت مى‌شود و براى
حفظ و تصرّف
مال و حفظ و صيانت فرزندان وصيّت‌كننده (پس از
مرگ وى) معين مى‌شود.
آيۀ مورد بحث مى‌گويد:
«هرگاه
وصی بيم انحرافى در وصيت‌كننده داشته باشد (خواه اين
انحراف ناآگاهانه باشد يا عمدى و آگاهانه) و آن را
اصلاح كند گناهى بر او نيست (و مشمول
قانون تبديل وصيت نمى‌باشد.»
بنابر اين
استثناء تنها مربوط به مواردى است كه وصيّت به‌طور شايسته صورت نگرفته باشد و الاّ هرگونه تغيير و تبديل در وصيت‌ها به هر صورت و به هر مقدار باشد
گناه است.
به موردی از کاربرد «موصٍ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَمَنْ خافَ مِن مّوصٍ جَنَفًا أَوْ إِثْمًا فَأَصْلَحَ بَيْنَهُمْ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللّهَ غَفورٌ رَّحيمٌ) «و كسى كه از انحراف وصيّت كننده و تمايل يک جانبه او به بعض ورثه)، يا از گناه او بترسد، و ميان آن‌ها را
اصلاح دهد، مشمول حكم تبديل وصيت نمى‌باشد و گناهى بر او نيست؛ زيرا خداوند، آمرزنده و مهربان است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(فَمَنْ خافَ مِنْ موصٍ جَنَفاً، أَوْ إِثْماً، فَأَصْلَحَ بَيْنَهُمْ، فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ) کلمه (جنف) به معناى انحراف است و بعضى گفته‌اند به معناى انحراف دو قدم بطرف خارج است، بر عكس كلمه (حنف) كه با حاى بى نقطه است و به معناى انحراف دو قدم بطرف داخل است.
و به هر حال، مراد، انحراف بسوى گناه است، به
قرینه كلمه (
اثم) و اين آيه تفريع بر آيه قبلى است و معنايش (و خدا داناتر است) اين است كه اگر كسى وصيت شخصى را تبديل كند، تنها و تنها گناه اين تبديل بر كسانى است كه وصيت به معروف را تبديل مى‌كنند، نتيجه و فرعى كه مترتب بر اين معنا می‌شود اين است كه پس اگر كسى از وصيت موصى بترسد، به اين معنا كه وصيت به گناه كرده باشد و يا منحرف شده باشد، و او ميان ورثه
اصلاح كند و وصيت را طورى عمل كند كه نه اثم از آن برخيزد و نه انحراف، گناهى نكرده، چون او اگر تبديل كرده، وصيت به معروف را تبديل نكرده، بلكه وصيت گناه را به وصيتى تبديل كرده كه گناهى يا انحرافى در آن نباشد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «موص»، ج۴، ص ۶۷۷.
