• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قَلق (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





قَلق (به فتح قاف) از واژگان نهج البلاغه به معنای حرکت دادن است.
قَلَق (به فتح قاف و لام) به معنای اضطراب است.
مواردی از این ماده در نهج‌ البلاغه آمده است.



قَلق (مثل عقل) به معنای حرکت دادن آمده است.
قَلَق (مثل شرف) به معنای اضطراب است.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۱۶۲

هنگامی که بعضی از یاران امام علی (علیه‌السلام) به ایشان عرض کردند: چطور قوم شما، شما را از این مقام کنار کردند فرمود: «يَا أَخَا بَنِي أَسَد، إنَّكَ لَقَلِقُ الْوَضِينِ، تُرْسِلُ فِي غَيْرِ سَدَد وَ لَكَ بَعْدُ ذِمَامَةُ الصِّهْرِ، وَ حَقُّ الْمَسْأَلَةِ» (اى برادر اسدى! تو مردى مضطرب و دستپاچه‌اى، بى موقع پرسش مى‌كنى! امّا در عين‌حال احترام خويشاوندى و بستگى برقرار و حقّ پرسش محترم است.) (شرح‌های خطبه: )
«قلق» (به فتح قاف و کسر لام) مضطرب «وضین» طناب جهاز شتر که از زیر شکمش می‌بندند، یعنی طنابت محکم و ثابت نیست معنای آن در «اسد» گذشت.

۲.۲ - خطبه ۸۲

درباره بی‌وفایی دنیا فرموده است: «هَلْ يَنْتَظِرُ ... وَأَهْلُ مُدَّةِ الْبَقَاءِ إِلاَّ آوِنَةَ الْفَنَاءِ؟ مَعَ قُرْبِ الزِّيَالِ، وَ أُزُوفِ الانتِقَالِ، وَ عَلَزِ الْقَلَقِ، وَ أَلَمِ الْمَضَضِ، وَ غُصَصِ الْجَرَضِ» یعنی آیا منتظر می‌شود اهل بقاء رماندار، مگر وقت فنا را با نزدیکی زایل شدن و نزدیک شدن انتقال از دنیا، و اضطراب شدید مرگ و درد رسیدن غصّه به دل و جرعه‌های آب دهان. (شرح‌های خطبه: )
«علز» شدّت اضطراب است «علز القلق» مبالغه در اضطراب است.

۲.۳ - خطبه ۱۱۸

آنگاه که به حضرت پیشنهاد شد خودش. به جهاد خارج شود فرمود: مرا سزاوار نیست، لشکریان و شهر و بیت المال و قضاوت بین مسلمین را ترک کرده و به جهاد خارج شوم: «ثُمَّ أَخْرُجَ فِي كَتِيبَة أَتْبَعُ أُخْرَى، أَتَقَلْقَلُ تَقَلْقُلَ الْقِدْحِ فِي الْجَفِيرِ الْفَارِغِ» «سپس خارج شوم در فوجی بعد فوجی و حرکت کنم مانند حرکت تیر بی‌سنان در تیردان خالی» (شرح‌های خطبه: )

۲.۴ - خطبه ۶۵

در خطبه ۶۵ فرموده است: «وَ قَلْقِلُوا السُّيُوفَ.» «شمشيرها را قبل از كشيدن در غلاف‌ها حركت دهيد.» (شرح‌های خطبه: )


مواردی از این ماده در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۷۶.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۲۳۱.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۵۳، خطبه ۱۶۲.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۷۹، خطبه ۱۵۷.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۳۱، خطبه ۱۶۲.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۵۳، خطبه ۱۶۲.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۳۵.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۳۶.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۲۸۶.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۵.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۴۲.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۵۳، خطبه ۸۲.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۳۶، خطبه ۸۱.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۱۰، خطبه ۸۲.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۵۵.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۳۳.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۳۷.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۳۹۲.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۵، ص۴۰۶.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۲۶۱.    
۲۱. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۳، ص۶۲۱.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۲، خطبه ۱۱۸.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۳۱، خطبه ۱۱۷.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۷۵، خطبه ۱۱۹.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۱، خطبه ۱۱۹.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۰.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۱.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۵، ص۱۸۵.    
۲۹. هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۱۰۶.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۸۶.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۱۲۵، خطبه ۶۵.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۱۰، خطبه ۶۴.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۹۷، خطبه ۶۶.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۲۹، خطبه۶۶.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۸۳.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۸۶.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۹۴.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۵.    
۳۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۹.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قلق»، ج۲، ص۸۷۶.    






جعبه ابزار