غاسِق (مفردات‌قرآن)

در نهایه و کشّاف هست: عایشه گويد: رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) دست مرا گرفت و به ماه اشاره كرده فرمود: «تَعَوَّذِي بِاللَّهِ مِنْ شَرِّ هَذَا فَإِنَّهُ‌ الْغَاسِقُ‌ إِذا وَقَبَ‌ وَ وُقُوبُهُ دُخُولُهُ فى الْكُسُوفِ وَ اسْوِدَادُهُ»
ناگفته نماند: «الفلق» اعمّ و شامل هر شكافته شده است و نيز (مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ‌) اعمّ و شامل همه مخلوقات است، بايد غاسِقٍ‌ را نيز اعمّ گرفت، تا در رديف ما قبل بوده باشد، چنانكه‌ (النَّفَّاثاتِ‌) در مابعد نيز اعمّ است. لزومى ندارد كه آنرا شب تاريك معنى كنيم و اگر شب و غيره بالخصوص مراد بود، لازم بود «الغاسق» گفته شود؛ بهتر است آنرا هاجم با ضرر، چنان‌كه طبرسی فرموده است.
يا هاجم مخفى، معنى كنيم، زيرا غسق به معنى تاريكى است و آن توأم با پنهانى و خفا است و از مطلق غاسق به خدا پناه برده نشده، بلكه با قيد (إِذا وَقَبَ‌) ميليونها دردها، ميكروب‌ها، سرطان‌ها، طاعون‌ها، تصادفات، ضررها و غيره هست كه همه مخفى و بى‌خبر به انسان هجوم می‌كنند و انسان آن وقت متوجه می‌شود، كه وارد شده و كار خود را كرده‌اند. جلوگيرى از آن‌ها فقط با پناه بردن به خداست، كه قادر بر دفع همه آنهاست. معنى آیات چنين می‌شود: «بگو پناه مي‌برم به پروردگار فلق (مخلوق) از شرّ هر آنچه آفريده و از شرّ مهاجم پنهانى كه داخل شود».