عَلا (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَلا (به فتح عین)
و عُلو (به ضم عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای بلندی است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
عَلاء (به فتح عین) به معنای برتری
و رفعت شأن است.
عُلُوّ (به ضم عین ولام) به معنای
فهر و غلبه
و تکبر است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
جنگ و ... از این واژه استفاده نموده است.
عَلا و عُلو به معنای بلندی،
عَلاء به معنای برتری
و رفعت شأن
و عُلُوّ به معنای در قهر
و غلبه
و تکبر آمده است.
به برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است به
شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات
اللهعلیه) به اصحابش درباره
جنگ فرموده است:
«فَخُذوا لِلْحَرْبِ أُهْبَتَها، وَ أعِدّوا لَها عُدَّتَها، فَقَدْ شَبَّ لَظاها، وَ عَلا سَناها.» «ساخت جنگ را برگیرید، وسائلش را آماده کنید که شعله آن آشکار شده
و نورش بالا رفته است.»
«
تعالی اللّه»:
خدا برتر
و والاتر است.
و در شعری که شاهد آورده در شکایت از
قریش فرموده است:
«وَ نَحْنُ وَهَبْناکَ الْعَلاءَ وَ لَمْ تَکُنْ ••• عَلِیّاً وَ حُطْنا حَوْلَکَ الْجُرْدَ وَ السُّمْرا» «ما این برتری
و رتبت را به تو دادیم، تو بلند مرتبه نبودی •
و ما گرداگرد تو اسبان کوتاه مو
و نیزه‌ها را فراهم کردیم.»
«
عوالی»: بالا رفته‌ها،
در جنگ به اصحابش فرموده است:
«الْجَنَّةُ تَحْتَ أَطْرَافِ الْعَوالِي.» «
بهشت زیر اطراف این نیزه‌های بالا رفته است.»
چنانکه
رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم) فرموده است: «
الجَنّةُ تَحتِ ظِلال السَیوف»
«
علیّین»: علوّ مضاعف مقام
ابرار در
بهشت است.
چنانکه فرموده:
«إنَّ الاْسْتِغْفارَ دَرَجَةُ الْعِلِّيّينَ.» «
استغفار مقام گروهى بلند مرتبه است.»
علّی (علیه‌السلام)، نام مبارک ایشان (
علّی (علیه‌السلام)) جمعاً حدود پانزده بار در «نهج» آمده است: با یارانش فرموده است:
«وَ قوموا بِما عَصَبَهُ بِكُمْ، فَعَلِيٌّ ضامِنٌ لِفَلْجِكُمْ آجِلاً، إِنْ لَمْ تُمنَحوهُ عاجِلاً.» «به آن‌چه
خدا بر شما بسته
و حتمی کرده
قیام کنید پس
علی بن ابی‌طالب بر پیروزی شما در
قیامت ضامن است اگر در دنیا به آن نرسید.»
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) خطاب به
امیرالمومنین (علیه‌السلام) فرمود:
«أَنَّهُ قالَ: [يَا عَلِيُّ] لا يُبْغِضُكَ مُؤْمِنٌ، وَ لا يُحِبُّكَ مُنافِق.» «اى
على! هيچ مؤمنى تو را دشمن نمى‌دارد
و هيچ منافقى تو را دوست نخواهد داشت!.»
در
خطبه ۱۵۶:
«فَقَالَ: يَا عَلِيُّ ، إِنَّ أُمَّتي سَيُفْتَنونَ مِنْ بَعْدي.» «فرمود: «اى
على! پس از من، پيروانم در بوته
آزمایش قرار مى‌گيرند.»
امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) درباره زهد خودشان فرمود::
«ما لِعَلِيّ وَ لِنَعيم يَفْنَى، وَ لَذَّة لا تَبْقَى.» «
على را با نعمت‌هاى فناپذير
و لذّت‌هاى نابود شدنى
دنیا چه كار.»
و نیز
نامه ۲۴ در سه مورد،
نامه ۷۴ در یک مورد،
نامه ۴۵ در یک مورد،
نامه ۳۸ و ۵۰ و ۵۱ و ۵۳ و ۶۰ و ۶۳ و ۷۵. (صبحی صالح)
این ماده بار‌ها در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «علا»، ج۲، ص۷۴۷.
