شَجْو (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شَجْو (به فتح شین و سکون جیم) یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای محزون کردن و محزون شدن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در وصف
منافقان و
صبر خویش بعد از
غصب خلافت و ... از این واژه استفاده نموده است.
شَجْو (به فتح شین و سکون جیم) به معنای محزون کردن و محزون شدن آمده است.
«شجاه الامر شجوا: احزنه» همچنین «شجا» چیزی است که در گلو بماند مانند
استخوان و نحو آن، و نیز به معنی حزن و اندوه است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف منافقان فرموده:
«لَهُمْ بِکُلِّ طَریقٍ صَریعٌ وَ إِلَی کُلِّ قَلْبٍ شَفیعٌ وَ لِکُلِّ شَجْوٍ دُموعٌ» «برای آن‌ها در هر راهی افتاده‌ای است و بر هر قلبی واسطه‌ای و بر هر غمی اشک‌هایی.»
یعنی هر جامی بینی انسانی را فریفته و به هلاکت انداخته‌اند و برای شکار دل‌ها واسطه پیدا می‌کنند، و در هر غمی اشک‌های دروغین می‌ریزند.
همجنین امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
صبر خویش بعد از
غصب خلافت فرموده:
«فَرَأَیْتُ أَنَّ الصَّبْرَ عَلَی هاتا أَحْجَی فَصَبَرْتُ وَ فی الْعَیْنِ قَذًی وَ فی الْحَلْقِ شَجًا.» «دیدم صبر کردن بر این دو گرفتاری معقول‌تر است پس صبر کردم در حالی‌که گویی در چشمم خاشاک هست و در گلویم
استخوان،
گیر کرده است.»
و درباره
ظالم فرموده است:
«وَ لَئِنْ أَمْهَلَ الظّالِمَ فَلَنْ یَفوتَ أَخْذُهُ وَ هُوَ لَهُ بِالْمِرْصادِ عَلَی مَجازِ طَریقِهِ وَ بِمَوْضِعِ الشَّجا مِنْ مَساغِ ریقِهِ» «اگر
خداوند، ظالم و ستم‌گر را مهلت دهد چنان نيست كه فرصت مجازات او از دستش برود. او در کمين‌گاه، بر سر راه ستم‌گر است و گلوى وى را در دست دارد، هر زمان بخواهد مى‌فشارد، آن‌گونه كه نتواند آب دهان فرو برد!.»
شجیّ به معنی مشجوّ و حزن‌آور است درباره شخص
محتضر فرموده:
«وَ خَرِسوا عَنْ جَوابِ السّاِئِینَ عَنْهُ وَ تَنازَعوا دونَهُ شَجیَّ خَبَرٍ یَکْتُمونَهُ» «
خانواده او از جواب سئوال‌کنندگان از حال او، دم فرو بستند، و در آن خبر حزن‌آور در نزد او اختلاف کردند و از او پنهان می‌داشتند.»
این واژه هفت بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شجو»، ج۲، ص۵۸۲.
