حُزْن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حُزْن (به فتح حاء و سکون زاء) و
حَزَن (به فتح حاء و زاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای اندوه و غصه است.
اصل
حزن به معنی سختی زمین یا زمین سخت است.
چون اندوه یک نوع گرفتگی و
خشونت قلب است لذا به آن حزن گفته‌اند.
حُزْن و
حَزَن به معنای اندوه است.
راغب نیز هر دو را به یک معنی گفته است.
به مواردی از
حُزْن و
حَزَن که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ ابْیَضَّتْ عَیْناهُ مِنَ الْحُزْنِ) «چشمانش از غصّه سفید (نابینا) گردید.»
(قالَ اِنَّما اَشْکُوا بَثِّی وَ حُزْنِی اِلَی اللَّهِ) «من اندوه و غصّه خود را فقط به
خدا شکایت می‌کنم.»
که مراد از بثّ، اندوهی است که شخص قادر به کتمان آن نیست و آن را اظهار می‌کند.
در (ب ث ث) گذشت.
(آن‌ها مى‌گويند: «
حمد و ستايش مخصوص
خداوندی است كه اندوه را از ما برطرف ساخت.)
(فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِیَکُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَ حَزَناً) «
آل فرعون او را از آب گرفتند و عاقبت این کار آن بود که
موسی (علیه‌السّلام) برای آن‌ها دشمن و باعث اندوه باشد.»
لام در
(لِیَکُونَ) برای عاقبت است چنان‌که
مجمع البیان گفته و مراد از حزن سبب حزن است و آن از باب مبالغه است. ناگفته نماند اصل حزن به معنی سختی زمین یا زمین سخت است و چون اندوه یک نوع گرفتگی و خشونت قلب است لذا به آن حزن گفته‌اند.
(در حالى كه چشمانشان از اندوه اشک‌بار بود.)
به موردی که در
نهج البلاغه به کار رفته است، اشاره می شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرماید:
«ثُمَّ جَمَعَ سُبْحَانَهُ مِنْ حَزْنِ الْاَرْضِ وَ سَهْلِهَا.» «یعنی خدا از سخت و نرم زمین خاکی گرد آورد.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حزن»، ج۲، ص۱۲۶-۱۲۷.
