سیدمهدی یثربی کاشانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سیدمهدی یثربی کاشانی، از جمله علما و روحانیون خدمتگزار و دلسوزی بودند که از سالیان دور و بویژه در دوران
انقلاب و دفاع مقدس و پس از آن، منشا برکات و خدمات فراوانی گردیدند و برای مردم و حوزه‌های علمیه پدری مهربان و ناصحی مشفق و راهنمایی خبیر محسوب می‌شدند. (۱۳۰۴ - ۱۳۸۵ش.)
کاشان به لحاظ موقعیت جغرافیایی تقریبا در قلب
ایران و حاشیه کویر مرکزی قرار دارد. این سامان از آغاز تاریخ تا به امروز از مراکز تمدن بشری و محلی سکونت بومیان و اقوام مهاجر بوده است.
با طلوع خورشید اسلام مردم کاشان به
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و خاندان او
علیهم‌السّلام ارادت ورزیدند و در امر
دین از آنان پیروی کردند.
کاشان در بین سالهای ۲۴-۲۳ هجری بعد از
قم توسط لشکر
اسلام به فرماندهی
ابوموسی اشعری فتح شد.
و از آن پس در نوشته‌ها و گفته‌ها به همراه نام قم ذکر گردید.
مردم قم و کاشان پس از پذیرش آیین
تشیع، در تمامی دوره‌ها چه آن زمان که اداره کشور با سلسله پادشاهان ایرانی بود و چه موقعی که خلفای
بغداد بر آن حکم می‌راندند ـ در حفظ و گسترش آن کوشیدند و زیر بار حکام نرفتند. سرزمین کاشان با
مهاجرت و اقامت اقوام مختلف عرب از سادات و
علویان و شیعیانی که تحت فشار و ستم امرای اموی و عباسی و غیر آن بودند، در قرون مختلف مهد پرورش عالمان دینی و حاملان علوم و معارف
اهل بیت علیهم‌السّلام و مرکز نشر و انتقال آن بوده است.
خاندانهای علمی و فرهنگی بسیار بویژه در دوره ی صفویه و پس از آن ـ در کاشان پدید آمدند که در گسترش
علم و
دین اقدام دودمان یثربی پشت مشهدی از جمله آن خاندانهاست.
خاندان علمی و فرهنگی یثربی از سادات اصیل کاشان هستند و نسب آنان به
امام سجاد علیه‌السّلام می‌رسد. (سید مهدی بن سید محمد رضا بن سید اسماعیل بن سید میرعبد الرزاق بن المیرسید عبد الحی بن سید ابراهیم بن سید عبدالماجد بن سید ابراهیم بن سید ماجد الکبیر بن سید ما جد الکبیر بن سیدیه لطیف بن سیدیه محمد بن سید
علی المرتضی (اشرف شمس الدین) بن سید فخر الدین بن سعد الدین مرتضی بن سید فخر الدین محمد بن سید امیر بن سید عماد الدین بن سید معین الدین بن سید شمس الدین بن سید امیر بن سید شمس الدین بن سید علاء الدین مرتضی بن سید ابوالقاسم علاء الدین
علی بن ابوالقاسم عز الدین یحیی بن سید ابوالفضل محمد شرف الدین بن سید ابوالقاسم
علی (
نقیب ری) بن عز الاسلام محمد بن سید مطهر (ذوالفخرین) بن سید ابوالحسن
علی الزکی (
نقیب ری) بن سید ابوالفضل محمد (سلطان شریف) بن سید اجل مرتضی ابوالحسن المطهر ابوالقاسم
علی (ذوالفخرین
نقیب النضاء) بن سید ابوجعفر (
نقیب قم) بن سید ابوالقاسم
علی (رئیس قم) بن سید ابوجعفر محمد
النقیب (رئیس قم) بن سید حمزه قمی بن سید احمد الدخ بن سید محمد بن سید اسماعیل بن محمد الارقط بن عبدالله الباهر بن
علی بن الحسین بن
علی بن ابی طالب
علیهم‌السّلام.)
در دوره‌های مختلف بزرگانی از این سلسله برخاسته‌اند که در علوم و فضایل اخلاقی سر آمد بوده‌اند و طی چند سده عنوان پیشوایی دینی و مرجعیت اجتماعی و سیاسی مردم را بر عهده داشته و به جهات یاد شده نزد عوام و خواص از احترام ویژه‌ای برخور دار بوده‌اند.
از ستارگان فروزان این خانواده که در آسمان علم و عمل در سده اخیر درخشش داشته و زبانزد حوزه‌های قم و
نجف بوده‌اند،
فقیه و اصولی بلند مرتبه آیت‌الله میر سید
علی یثربی و آیت‌الله آقا سید مهدی یثربی است که در این نوشتار با زندگانی و آثارش آشنا می‌شویم.
آیت الله سید محمد رضا پشت مشهدی یثربی (۱۲۸۲ - ۱۳۴۷ ق)
فرزند سید اسماعیل (۱۳۰۲ ق) در کاشان متولد و در ۶۵ سالگی وفات یافت و در آنجا مدفون گردید.
آیت الله آقا سید محمد رضا تحصیلات مقدماتی و سطح را در کاشان و دوره‌های
عالی و خارج فقه و اصول را در حوزه‌های نجف و
کربلا و
سامرا گذراند و از اعلام و بزرگانی همچون آیات عظام آقایان سید
محمد فشارکی طباطبایی (۱۳۱۶ ق) میرزا
حسین محدث نوری (۱۳۲۰ق) سید
اسماعیل صدر کاظمینی (۱۳۳۹ ق.) و بویژه از محضر مجدد
قرن میرزا محمد حسن شیرازی (۱۳۱۲ق.) بهره‌های علمی فراوان برد و به درجه
اجتهاد رسید.
وی در سال ۱۳۱۶ق به کاشان بازگشت و مورد استقبال گرم مردم زادگاهش قرار گرفت.
مسجد محله اش را سنگر فعالیتهای دینی قرار داد. به اقامه
نماز جماعت، برگزاری مجالس ارشاد و مراسم سوگواری و تدریس
علوم دینی پرداخت. درب خانه اش برای پاسخگویی به سئوالات و مراجعان مردمی باز بود.
او بر کرسی
قضاوت نشست و حدود شرعی را جاری نمود.
مادر آقا سید مهدی بانو سیده
دختر عموی پدرش بود که از
زنان شایسته محل و متصف به فضایل اخلاقی به شمار می‌رفت. وی فرزند خردسال و یتیمش را با زحمت فراوان تربیت کرد.
سید مهدی یثربی آخرین فرزند پسر آیت‌الله سید محمدرضا در
روز عید غدیر سال ۱۳۴۳ق ۱۳۰۴ش) در محله پشت مشهد کاشان، دیده به
جهان گشود. در سه سالگی
نعمت پدر را از دست داد و از آن پس مادرش به مراقبت و تربیت وی پرداخت.
برادر بزرگش آیة الله میر سید
علی یثربی
کفالت وی را عهده دار شد و با حمایت دیگر برادرش حجة الاسلام و المسلمین آقا سید ابوالحسن یثربی رشد نمود.
در هفت سالگی به مدرسه ملی میرزا محمد
علی مدرس رفت و دوره‌های ابتدایی و پس از آن متوسطه را، در حالی که برای امرار معاش کارگری می‌نمود، با موفقیت به پایان برد.
علاقه به فراگیری دروس حوزوی در شرایط سختی که
رضاخان برای حوزه‌های علوم دینی و طلاب به وجود آورده و آنان را در تنگناهای گوناگون قرار داده بود، او را در شهریور ماه سال ۱۳۲۰ش و همزمان با سقوط رضاخان به حوزه علمیه کشانید، سید مهدی مقدمات را نزد برادر بزرگش خواند و آنگاه به قم رفت.
یک سال در مدرسه فیضیه اقامت نمود و مقداری از دروس و متون سطح را آموخت. در سال ۱۳۳۲ش که آیت‌الله میر سید
علی حجرات صحن امامزاده حبیب موسی علیه‌السّلام را برای تحصیل و اسکان طلاب بومی مهیا ساخت، از قم به کاشان بازگشت و با برخی از طلاب همشهری از جمله حجة الاسلام و المسلمین آقا شیخ مرتضی عامری بیدگلی دروس سطح را نزد
برادر و آیت‌الله شیخ محمود نجفی تبریزی (۱۳۸۵ق) و دیگران ادامه داد. در سال ۱۳۲۸ش حوزه جدیدالتاسیس تعطیل شد و آقا سید مهدی و دیگران به قم
مهاجرت کردند.
سید مهدی پس از سکونت در قم، دروس سطح
عالی را نزد استادان مشهور حوزه آیات سید
محمد باقر سلطانی طباطبایی (۱۴۱۸ ق)، شیخ عبدالجواد اصفهانی (۱۴۰۷ ق) و نجفی مرعشی (۱۴۱۱ ق) خواند.
سپس در حقله درس خارج فقه و اصول آیات محترم سید حسین بروجردی (۱۳۸۰ ق)
سید محمد محقق داماد (۱۳۸۸ ق،
امام خمینی (۱۴۰ ق)
محمد علی اراکی (۱۴۱۵ ق)
سید محمدرضا گلپایگانی (۱۴۱۴ق) حضور یافت و همزمان در درس
تفسیر علامه سید محمد حسین طباطبایی (۱۴۰۲ق) حاضر شد و در این دوره یازده ساله سرمایه‌های علمی و معنوی لازم را گرد آورد در ضمن بخشی از مباحث فقه و اصول آیات عظم بروجردی و محقق داماد را به رشته تحریر در آورد که به صورت مخطوط باقی است.
وی در این دوره، در مناسبتهای تبلیغی و ایام
محرم و
صفر و ماه مبارک رمضان به شهرها و روستاهای شمال کشور و اطراف کاشان
سفر می‌کرد و به
تبلیغ و ارشاد می‌پرداخت.
در درسهای اخلاق هفتگی و جلساتی که در مناسبتهای مختلف برای طلاب و فضلا در مدرسه علمیه و بیت ایشان تشکیل می‌شد، برای دوستان و طلاب از خاطرات تجربیات تبلیغی خود حکایتها می‌گفت.
آیت الله یثربی پس از ارتحال آیت‌الله آقا میر سید
علی (۱۳۷۹ قمری ۱۳۳۸ش) به در خواست اهالی کاشان و به امر آیت‌الله بروجردی برای اقامت دائمی به کاشان بازگشت و به جای برادر و پدرش که محور فعالیتهای دینی و اجتماعی منطقه بودند، نشست.
آیت الله یثربی با برخورداری از دانش لازم و اخلاق جذاب در طول چهل و هشت سال (۱۳۸۵-۱۳۳۸ شمسی) منشا آثار بسیاری شد و نام و یاد خود را در زمره چهره‌های ماندگار کاشان ثبت نمود. در این قسمت با بخشهایی از فعالیت و خدمات وی آشنایی شویم.
آیت الله یثربی با استقرار در زادگاهش امامت مسجد حاج شعبانعلی پشت مشهدی (مسجد زیارت حبیب بن موسی علیه‌السّلام ) را به عهده گرفت مسجدی که سالها برادر، و پدر و جدش امامت آن را بر عهده داشتند.
او همه ساله مراسم سوگواری و عزاداری ایام محرم و شبهای احیا را در
مسجد و صحن زیارتگاه یاد شده بر پا می‌نمود.
در روز
تاسوعا و
عاشورا و بیست و یکم ماه مبارک رمضان همچون برادر و پدر ساعتها به موعظه و ارشاد می‌پرداخت و سخنرانی را با ذکر مصایب
اهل بیت علیهم‌السّلام ، به سبک و حالتی خاص که انبوه شرکت کنندگان را به شدت تحت تاثیر قرار می‌داد، به پایان می‌رساند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز این مسجد محل برگزاری
نماز جمعه شد.
سابقه حوزه‌های علمیه و مدارس دینی در کاشان به سده چهارم هجری برمی گردد
در قرون بعد به ویژه در عصر حاکمان صفویه و قاجار که بزرگانی همچون
ملامحسن فیض،
ملامحمد مهدی نراقی حیات داشتند، حوزه‌های علمیه این
شهر از رونق قابل توجهی برخوردار شد و مدارس جدیدی نیز با توصیه و سرپرستی عالمان وقت ساخته شد و علما و فضلای بسیاری از شهرهای مجاور و دور دست برای استفاده و بهره‌های علمی و معنوی به کاشان مهاجرت کردند.
در سال ۱۳۲۲ شمسی حوزه تاسیس یافته آیت‌الله آقا میر سید
علی در سال به مدت شش ماه دایر بود و بر اثر تضییقات رژیم پهلوی تعطیل شد و طلاب متفرق شدند. آیت‌الله سید مهدی یثربی در سال ۱۳۴۷ش به منظور احیای حوزه یاد شده زمین مناسبی را در نزدیکی آستانه حبیب بن موسی علیه‌السّلام خرید و با همکاری نیکوکاران در مدت زمانی کوتاه چند حجره و مدرس و سالن بزرگ سخنرانی ساخت و برای آغاز سال تحصیل آماده کرد.
این مدرسه کوچک در همان سال (۱۳۸۸ ق) با نام و یاد آیت‌الله آقا میر سید
علی یثربی افتتاح شد و حدود بیست نفر جوان به تحصیل دروس مقدماتی نزد مدرسان و فاضلان بومی که از دوستان و همدوره ای‌های آیت‌الله سید مهدی یثربی بودند، مشغول شدند.
سالهای بعد مدرسه توسعه یافت و برنامه تحصیلی آن به طور قابل ملاحظه‌ای پیش رفت. پس از پیروزی
انقلاب اسلامی نیز عده‌ای از پذیرفته شدگان از سوی شورای مدیریت
حوزه علمیه قم برای تحصیل به این مدرسه معرفی می‌شوند.
در این حوزه که از مقدمات تا سطوح
عالی تدریس می‌شود، آیت‌الله یثربی از سال ۱۳۵۵ش برای طلاب و اساتیدی که قصد ادامه تحصیل و تحقیق داشتند و گرمای شدید تابستان کاشان مانع کارشان می‌شد. به رغم مخالفتهای شدید رژیم شاه حوزه علمیه تابستانی مختصر را با نام
حضرت ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف آماده ساخت و امکانات و تسهیلات لازم را برای ادامه تحصیل در تمام فصول سال فراهم نمود که همچنان دایر است.
مدرسه علمیه
امام کاظم علیه‌السّلام کاشان نیز با مساعدت و همکاری ایشان تکمیل و راه اندازی شد و از آن پس برنامه‌های درسی آن تحت پوشش مدرسه آیت‌الله یثربی قرار گرفت که هم چنان فعال است.
به دنبال در خواست عده‌ای از خواهران منطقه در سال ۱۳۶۳ش مکتب کوثر را با تعدادی اندک از خواهران داوطلب راه اندازی می‌کرد که این مرکز در سالهای بعد با مدیریت و کادر آموزشی و تربیت یافتگان خود اداره گردید و هم اکنون در سطحی وسیع و فعالیتهای آموزشی و تبلیغی خود را ادامه می‌دهد.
تعداد قابل توجهی از طلاب و فضلای مدرسه علمیه آیت‌الله یثربی در قبل و بعد پیروزی انقلاب اسلامی در مراکز متعدد و سطوح مختلف تعلیم و تربیت حوزوی و دانشگاهی، مناصب قضایی،
امامت جمعه و سایر نهادها و ارگانهای دولتی و مردمی مشغول فعالیت می‌باشند.
در دوران دفاع مقدس تعدادی از طلاب مدارس یاد شده در جبهه‌های جنگ به فیض
شهادت رسیدند.
آیت الله سید مهدی یثربی ضمن اشراف کامل بر سه مدرسه (آیت الله میر سید
علی یثربی - ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف - امام کاظم علیه‌السّلام ) و مکتب کوثر و اداره آنها از آغاز تا قبل از بیماری منجر به وفات، از نخستین کتاب درسی تا دوره خارج را درس گفت. وی طلاب و فضلای مدارس و خواهران مکتب کوثر را هر هفته و در روزهای معین از مواعظ اخلاقی و سیره عملی
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
اهل بیت علیهم‌السّلام و علمای گذشته بهره مند می‌ساخت.
آیت الله یثربی در نخستین سال اقامت در کاشان و در راستای فعالیتهای تبلیغی خود تک شد، روستاها و آبادیهای منطقه را شناسایی کرد. از جمعیت آنها آمار گرفت و نیازهای مذهبی و کیفیت تبلیغات دینی هر یک را مورد بررسی قرار داد
و در ایام محرم و صفر و ماه مبارک رمضان همان سال برای
تبلیغ و ارشاد مردم با مسئولیت خود روحانی اعزام نمود.
استقبال خوب مردم از مبلغان اعزامی در آن سال و ادامه و گسترش آن در سالهای بعد موجب شد ایشان دفتری را بدین منظور اختصاص دهد. با تشکیل این دفتر در آغاز دهه سالهای (۱۳۶۰ - ۱۳۵۰ش) همه ساله تقاضاو در خواست روحانی از سوی مردم این منطقه و حتی شهرهای استانهای همجوار بیشتر می‌شد.
این روند تا زمان تاسیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه قم و سازمان تبلیغات اسلامی و بعد از آن ادامه یافت. در سراسر کشور تنها منطقه‌ای که همه روستاهای آبادش‌ها، شهرها و بخشهای آن در ایام تبلیغی روحانی و مبلغ داشت، کاشان بود و به طور قطع می‌توان گفت نخستین دفتر اعزام مبلغ در سطح کشور به وسیله آیت‌الله یثربی در کاشان تاسیس گردید.
از جمله فعالیتهای این دفتر در سال ۱۳۵۴ش و بعد از آن طرح پر کردن اوقات فراغت نوجوانان و جوانان منطقه کاشان در تعطیلات تابستانی بود.
برای اجرای این طرح در سال یاد شده نخستین دوره تشکیل کلاسهای آموزش و روخوانی
قرآن به وسیله طلاب و مبلغان جوان کاشان در تمامی مساجد و تکایای محلی شهر و روستایی برگزار گراید.
دانش آموزان مقاطع مختلف تحصیلی با ذوق و شوق در این کلاسها شرکت کردند و ضمن یاد گرفتن و خواندن قرآن، احکام شرعی مورد نیاز خود را آموختند. در پایان اولین دوره تعلیم یافتگان و مربیان مورد تشویق و تقدیر آیت‌الله یثربی قرار گرفتند.
یکی از فواید این دوره این بود که برخی از آموزش دیدگان در سالهای بعد هر یک در محله خود کلاسهای یاد شده را دایر کردند و آموزشهای خود را در طول سال و به صورت هفتگی ادامه دادند.
ارتباط مستقیم نوجوانان و جوانان با روحانیان جوان در آن شرایط از دیگر فواید این دوره بود که موجب گردید از هر روستا و منطقه‌ای در کاشان یک یا چند نفر از دانش آموزان پس از اتمام دوره‌های تحصیلی راهنمایی یا متوسطه برای تحصیل علوم دینی به حوزه‌های علمیه کاشان یا
قم روی آوردند.
دیگر آنکه بیشتر دانش آموزانی که در تظاهرات سالهای (۵۶ و ۱۳۵۷ش) شرکت می‌کردند و در بخش اطلاعیه‌ها و فعالیت داشتند و در زمان جنگ در جبهه‌ها حاضر شدند، از تربیت شدگان آن کلاسهای قرآن بودند.
آیت الله یثربی پس از استقرار در کاشان از نخستین ساعات
روز تا پاسی از شب به غیر از ساعاتی در ایام تحصیلی را به پاسخگویی به اقشار مختلف اختصاص داد.
مراجعات مردم بیشتر برای
استخاره،
دعا و
عریضه، صلح نامه، قسامه،
وصیت نامه، اجرای
صیغه عقد،
اذان و
اقامه نوزادان، سفارش بیماران به مراکز درمانی و پزشکان، ارجاع افراد جویای کار به ادارات و کارخانجات، رفع اختلافات خانوادگی و محلی، اختلافات کاسبان و تاجران، کمک مالی به فقر، دریافت وجوهات شرعی، صدقات و کفارات و مصرف آنها تعیین روحانی برای
مسجد و جلسات سخنرانی مهم و غیره بود.
از خدمات شایسته ایشان تاسیس صندوق قرض الحسنه جاوید در سال ۱۳۵۱ش است. این صندوق به انگیزه ی فراهم آوردن تسهیلات مادی برای
ازدواج جوانان و پرداخت وام به طبقات متوسط و
فقیر تشکیل شد و با جذب سرمایه‌های مردمی به کار خود ادامه داد.
هم اکنون این صندوق و شعبات آن در منطقه کاشان برای خدمت رسانی دایر است تاسیس درمانگاه با کمک برخی مؤمنان در شهر کاشان که مورد استفاده همگان می‌باشد، از دیگر فعالیتهای اوست. آیت‌الله یثربی در سال ۱۳۵۷ش برای اسکان موقت زائران مستمند زائر سرای رضویه در
شهر مشهد مقدس را آماده پذیرایی کرد و در سالهای بعد بناهای دیگری را به آن افزود که هم اکنون نیز مهیای پذیرایی است.
برای رفاه حال دانشجویان کاشانی با یاری نیکوکاران قطعه زمینی را برای احدات خوابگاه دانشجویی تهیه نمود و در سال ۱۳۷۰ش کلنگ احداث بنای آن را با نام و یاد مرحوم
فیض کاشانی به زمین زد و سال بعد ساخت ساختمان آن شروع شد و از سال ۱۳۷۵ مورد بهره برداری قرار گرفت.
احداث گورستان دارالسلام در خارج از شهر، اداره و صرف عواید موقوفات متعدد و پراکنده در جاهای تعیین شده آن از جمله موقوفات آیت‌الله حاج شیخ محمود نجفی، آستانه حبیب موسی علیه‌السّلام ، چند مسجد،
حمام و مدرسه نیز بخشی از فعالیتها و خدمات این عالم خدمتگزار بود.
آیت الله یثربی پس از رحلت مرجع عالیقدر آیت‌الله بروجردی تلاش رژیم برای کم کردن قدرت و نفوذ روحانیت، روابط خود را با مراجع تقلید قم به ویژه
امام خمینی تقویت کرد.
و با رهنمودهای ایشان مبارزه منفی علیه رژیم را در قالب اعتصابات ائمه جماعات مساجد، تشکیل مجالس رسمی و غیر رسمی برای اتخاد تصمیمات و مواضع روحانیت و صدور بیانیه‌هایی شروع کرد.
آیت الله یثربی در پی وقوع حادثه مدرسه فیضیه در خرداد ماه ۱۳۴۲، در کاشان مجلس سوگواری بر پا نمود. وی اعتراض شدید خود نسبت به برگزاری جشن‌های منحوس ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی را ابراز کرد.
با تغییر تاریخ هجری شمسی به تاریخ شاهنشاهی و انتخابات مجلس فرمایشی طاغوت مخالفت ورزید. در سخنرانیهای خود از مظاهر فساد و عوامل ترویج فرهنگ غرب در کشور که بیشتر از طریق سینما و ایجاد مراکز
فساد در شهرهای مذهبی فعالیت می‌نمودند پرده بر داشت و عواقب خطرناک آن را گوشزد کرد.
از نمونه اقدام‌های عملی وی جریان، کلبه و میخانه‌ای است که یکی از دست نشاندگان رژیم در راه فین کاشان دایر نموده بود. این مرکز فساد مورد اعتراض آیت‌الله یثربی قرار گرفت. سپس ایشان در اجتماع انبوه مردم سخنرانی کرد و با گرفتن تایید از حاضران مبنی بر تعطیل شدن این مرکز فساد با یاری مردم محل و دیگر نیکوکاران آن جا را از صاحبش خرید و به مسجد سید الشهدا علیه‌السّلام نمود.
در سالهای خفقان برای ارشاد جوانان بویژه قشر تحصیل کرده و روشنفکر و جلب آنان به مکتب انقلابی اسلام - در برابر تبلیغات
مارکسیسم، هر هفته در روز جمعه مجلس با شکوهی در سالن اجتماعات مدرسه علمیه برگزار می‌کرد و از دانشمندان و فضلای برجسته حوزه علمیه قم نظیر حضرات آیات آقایان
شهید مطهری،
مکارم شیرازی، سبحانی، نوری همدانی، ابوالقاسم خزعلی،
سید عبدالکریم هاشمی نژاد، سید
علی محقق داماد و... دعوت می‌نمود و آنان با بیانات مفید خود شرکت کنندگان و حاضران در مجلس را ارشاد و بهره مند می‌ساختند و به پرسشهای جوانان پاسخ می‌گفتند.
در طول انقلاب بیانیه‌ها و اعلامیه‌های فراوانی از سوی
علما و روحانیان، مدارس و حوزه‌های منطقه کاشان به حمایت از امام خمینی و نهضت، اعتراض به برنامه‌ها و لوایح و قوانین ضد اسلامی دولت طاغوت، دفاع از مظلومان
فلسطین و
لبنان و سایر مناسبتها صادر شد که اغلب متن آنها به قلم و انشای ایشان بود.
نمونه‌ای از آنها چنین است:
هو الله
تعالی محضر مبارک حضرات آیات عظام و مراجع تقلید حوزه مقدمه علمیه قم (مد ظلالهم)
جامعه روحانیت کاشان از قلمهای مسموم عده‌ای از مطبوعات کشور که حقایق اسلامی را واژگون جلوه می‌دهند و از تهمت‌های ناروا به حضرات علماء و مراجع عظام دامت برکاتهم مخصوصا از مندرجات روزنامه اطلاعات مورخه ۱۷ دی ماه مبنی بر اهانت به حضرت آیة الله العظمی آقای خمینی (مد ظله) شدیدا متاثر و مراتب انزجار خود را بدینوسیله اعلام نموده و همچنین حمله مسلحانه به اعتراض کنندگان را که منجر به
قتل عده کثیری از آن بیگناهان و تبعید تعدادی از مدرسین
عالی مقام گردید، جدا تقبیح می‌نمایند و به عنوان اعتراض و همدردی چهار روز اقامه جماعات در سراسر کاشان و حومه تعطیل گردید.
از
خداوند متعال (جلت عظمته) نصرت
اسلام و مسلمین را مسئلت می‌نماییم و السلام
علیکم و رحمة الله و برکاته
حق صبوری - سید مهدی یثربی ـ سید محمد باقر مصطفوی ـ «لاحق احمد اسلامی ـ الاحق اعتمادی
علی نجفی ـ سید رضا علم الهدی، سید مهدی مکی، سید اسدالله خراسانی و...
آنچه علمای اعلام و حجة اسلام مرقوم داشته مطابق با واقع است الاحقر رضا المدنی
نمونه جواب و تشکر امام خمینی از تلگراف تسلیت آیت‌الله یثربی به مناسب
شهادت استاد مطهری
باسمه
تعالی۱۴/ج ۲/۱۳۹۹
جناب مستطاب حجة الاسلام آقای حاج سید مهدی یثربی - دامت افاضاته
تلگراف تسلیت جنابعالی و جامعه روحانیت شهر کاشان در مورد شهادت جانگذار مرحوم حجة الاسلام و المسلمین استاد مطهری (قدس سره الشریف) و اصل گردید مراتب تشکر و سلام اینجانب را به عموم آقایان محترم ابلاغ نمائید از خدای
تعالی سلامت و موفقیت همگان را در راه خدمت به اسلام و مسلمین خواستارم. و السلام
علیکم و رحمة الله، روح الله الموسوی الخمینی
جواب امام خمینی به مناسبت تبریک استقرار جمهوری اسلامی خطاب به آیت‌الله یثربی
بسمه
تعالی۲۷/ ۱/ ۱۳۹۹ برابر با ۵ اردیبهشت ۱۳۵۸
خدمت جناب مستطاب حجة الاسلام آقای حاج سید مهدی یثربی - دامت افاضاته
طوماری حاوی امضای بسیار در مورد تبریک استقرار جمهوری اسلامی از طرف اصناف و کارگران محترم شهرستان کاشان و اصل گردید، بدین وسیله مراتب تشکر اینجانب را به عموم آقایان محترم ابلاغ نمایید و تذکر دهید که ان شاء الله
تعالی سعی داشته باشند این همبستگی و اتحاد را پیوسته محفوظ نگه دارند از خدای
تعالی ادامه توفیقات همگان را خواستارم.
و السلام
علیکم و رحمة الله روح الله الموسوی الخمینی
نامه امام خمینی به آیت‌الله یثربی به مناسبت ماجرای انجمن‌های ایالتی و ولایتی در سال ۱۳۴۱ش/۱۳۸۲ق
بسم الله الرحمن الرحیم
به عرض
عالی می‌رساند، مرقومه محترم که حاکی از سلامت وجود محترم بود موجب تشکر گردید.
توفیق و سعادت جنابعالی را از خداوند
تعالی خواستار است. اگر صلاح می‌دانید از خود آقایان روحانیون و سایر طبقات، نشریه‌ای مبنی بر پشتیبانی از
قم و اظهار تاثر از واقعه فاجعه، منتشر فرمایید. امید است انشاء الله بتوانیم جلو این مفاسد را که می‌خواهند اجرا کنند بگیریم. امید است از مظان استجابت دعوات، منظور نظر شریف باشم و السلام
علیکم و رحمة الله روح الله الموسوی الخمینی
هو المنعم
این بود معنای مسلح
باز... اسرائیل غاصب توسعه طلب بعوض رد کردن اراضی فلسطین با حمله وحشیانه دیگری جنوب لبنان را به تصرف درآورد و ده‌ها نفر از مردم
مسلمان را با
آتش کشید و یکصد و پنجاه هزار نفر
زن و
مرد و کودک مسلمان بی گناه را که اکثر آنان
شیعه امامی بودند از خانه و کاشانه خود آواره نمود این بود معنای صلح دوستی
اگر اسرائیل متجاوز صهیونیسم بین المللی قصد انتقام از رزمندگان فلسطینی را داشت و آن محرومین بی خانمان را گناهکار می‌دانست تقصیر مردم جنوب لبنان و
زنان و کودکان آنها چه بود هنوز جراحات حادثه فجیعه قم و تبریز التیام نیافته بود که این مصیبت عظمی قلوب ما را مجددا داغ دار نمود.
ای خدای منتقم و‌ای پروردگار فریادرس، ما به غیر از تو پناهی نداریم و نه به غیر از تو دادرسی! بدین مناسبت مجلس دعائی از ساعت ۹ الی ۱۱ صبح جمعه چهارم فروردین ماه ۱۴
ربیع الثانی در مسجد زیارت حبیب بن موسی علیه‌السّلام (کاشان) برای نصرت اسلام و مسلمین عموما و برای پیروزی مسلمانان لبنان و قطع ایادی عمال استعمار از بلاد مسلمین، تشکیل می‌گردد.
مناسب است مؤمنین با آماده گی قبلی شرکت نمایند تابند ازی مراجع بزرگوار تقلید ـ مدت اظلالهم ـ مبنی بر کمک به آسبب زدگان لبنان جواب مثبت بدهند.
ان تنصر الله ینصرکم و یثبت اقدامکم.
سید مهدی یثربی
۱۳ ربیع الثانی ۸۹۸
آیت الله یثربی در مرداد ماه سال ۱۳۵۸ همزمان با اقامه
نماز جمعه در
تهران از سوی امام خمینی مامور که اقامه نماز جمعه در شهر کاشان گردید متن حکم چنین است:
بسمه
تعالی۱۲
رمضان ۱۳۹۹
جناب ستطاب حجة الاسلام حاج سید مهدی یثربی دامت افاضاته
مرقومه محترم واصل و از اظهار محبت آن جناب نسبت به اینجانب تشکر حاصل گردید. در مورد اقامه نماز جمعه در شهر کاشان که سئوال کرد بودید مقتضی است خود جنابعالی اقدام نموده و نماز جمعه را اقامه نمائید.
از خدای
تعالی ادامه توفیقات همگان را در انجام وظایف الهی خواستارم. و السلام
علیکم و رحمة الله روح الله الموسوی الخمینی
با قبول این مسئولیت از همان تاریخ تا چند ماه قبل از وفات، نزدیک به ۲۷ سال در این سنگر به اقامه نماز جمعه و ارشاد نماز گزاران پرداخت.
او در تمامی انتخابات مجلس شورای اسلامی، خبرگان رهبری، ریاست جمهوری مردم را به حضور و شرکت در انتخابات و دادن رای تشویق و ترغیب کرد.
در نخستین دوره تشکیل مجلس خبرگان رهبری که در آذر ماه سال ۱۳۶۱ش انجام شد و در دوره‌های دوم و سوم از سوی مردم استان اصفهان با بیشترین آراء به عنوان نماینده به این مجلس راه یافت و تا زمان حیاتش در این مجلس انجام وظیفه نمود.
در اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۲ نیز طی حکمی از سوی امام خمینی به عنوان نماینده
ولی فقیه در منطقه کاشان که متن حکم این است.
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب حجة الاسلام. . حاج سید مهدی یثربی امام جمعه محترم کاشان (دامت برکاته) بدین وسیله جنابعالی را به سمت نماینده خود در منطقه کاشان منصوب می‌نمایم که انشاء الله
تعالی در رفع نیازمندی‌های مذهبی و مشکلات دینی اهالی آن سامان اهتمام نموده و در اموری هم که نیاز به اذن ولی فقیه دارد جنابعالی از طرف اینجانب مجاز در تصدی و تصرف می‌باشید.
امید است اهالی محترم، ارگانها و نهادهای انقلابی در هم آهنگی و همکاری با ایشان کوشش نمایند. دوام توفیقات آن جناب را از خدای
تعالی مسئلت دارم.
و السلام
علیکم و رحمة الله و برکاته
۱۰
رجب ۱۴۰۳، اردیبهشت ۱۳۶۲ روح الله موسوی الخمینی
با شروع جنگ تحمیلی
عراق علیه ایران در شهریور ماه ۱۳۵۹ شمسی آیت‌الله یثربی جوانان را برای
دفاع از میهن اسلامی و مردم را در جهت پشتیبانی و کمک ترغیب و تشویق نمود و خود طی هشت سال جنگ هراز چند گاهی در جبهه‌ها حضور می‌یافت و بارزمندگان ملاقات می‌نمود.
در جهت پشتیبانی و بازسازی مناطق آسیب دیده خدمات قابل توجهی کرد. سخنرانی‌ها، پشتیبانهای مادی مستقیم و آنچه به دستور ایشان به جبهه‌ها تقدیم می‌شد، از خدمات به یاد ماندنی اوست و به قول:
سردار شهید حاج احمد کاظمی فرمانده وقت لشکر نجف اشرف، «از مسئوالانی که به این منطقه آمده‌اند، هیچ کدام به مانند آیت‌الله یثربی این قدر کمک مالی نکرده‌اند.»
ستاد بازسازی مناطق جنگی که از سوی ایشان در کاشان تشکیل شد، نقش ویژه‌ای در بازسازی مناطق آسیب دیده داشت و در سطح کشور به عنوان مسؤول اولین ستاد پشتیبانی جبهه انتخاب شد.
آیت الله یثربی پس از شهادت هر یک از رزمندگان منطقه کاشان برای تسلی خاطر بازماندگان به بیت آنان می‌رفت و در مراسمی که به مناسبت یاد بود آنان برگزار می‌شد، حضور می‌یافت و از بستگان دلجویی و از ایثارگران و محرومان
عیادت می‌کرد.
پس از
جنگ در اکثر مجامع و همایشهای علمی، فرهنگی و عمرانی حاضر می‌شد و در سخنرانهایش به مسئولان رهنمودهایی ارائه می‌داد. بر وحدت و همدلی نیروهای انقلاب و بقای همه در خط رهبری تاکید کرد.
تلاشی بی وقفه‌ای برای توسعه منطقه کاشان می‌نمود همواره برای مسئوالان و خدمتگزاران نظام در این سامان مایه امید و پشتیبانی مطمئن بود و این آرمان را داشت که روزی منطقه کاشان در شمار یکی از استانهای کشور در آید.
آیت الله یثربی علاوه بر سیادت و اصالت خانوادگی و فضل و دانش و به تعبیر امام خمینی اتصاف به فضایل نفسانیه و صلاح و سداد، از ویژگیهای دیگری نیز برخوردار بود که
فرزند ارشدش آیت‌الله آقا میر سید محمد یثربی چنین شرح می‌دهد:
«در زمان استقرار پدرم در کاشان در محله‌های دیگر شهر بزرگانی همچون آیت‌الله آقا سید محمد حسین رضوی (۱۳۸۵ق.) ، آیت‌الله حاج آقا رضا مدنی (۱۴۱۲ ق)، آیت‌الله شیخ محمد سلیمانی (۱۳۸۸ق.) آیت‌الله شیخ جعفر صبوری قمی (۱۴۲۴ ق).
و در مرتبه بعد حضرات آقایان حاج شیخ
علی آیت نجفی (۱۴۰۶ ق.) حاج سید محمد باقر مصطفوی، حاج سید اسدالله خراسانی به خدمات دینی، تدریس و امامت جماعت اشتقال داشتند. در مسائل مهم و تصمیماتی که منوط به حضور و شرکت علمای یاد شده بود، اغلب مجالس مشورتی در بیت شیخ العلما و عالم کهن سال شهر آیت‌الله رضوی تشکیل می‌شد.
آنچه مورد تصویب همه قرار می‌گرفت، متن آن را آیت‌الله یثربی می‌نوشت و پس از امضای بزرگ ترها ایشان امضاء می‌کرد. در جلسات عمومی و خصوصی و به هنگام ورود و خروج پدرم بزرگ ترها را بر خود مقدم می‌داشت. نسبت به بازاریان متدین و معمر این احترام را رعایت می‌کرد.»
«... آیت‌الله یثربی اغلب اوقاتش را در شبانه روز صرف خدمت به مردم می‌کرد. در
غم و
شادی، عروسی و عزا با مردم بود. هر گونه اختلاف ونزاع و مشکلی را حل و فصل می‌نمود. او گاهی از دادگستری هم زودتر به مسائل رسیدگی می‌کرد و اختلافات را خاتمه می‌داد.
هیچ مسائلی را دست خالی رد نمی‌کرد. به آسیب دید گانی و فقرایی که از جاهای دیگر به ایشان مراجعه و در خواست کمک می‌نمودند، مساعدت می‌کرد. اوقات سه گانه برای اقامه نماز جماعت به
مسجد می‌رفت و چنانچه حال مساعد و یا فرصت داشت، برای نمازگزاران سخن می‌گفت، در اعیاد مذهبی و ملی پذیرای ملاقات کنندگان بود در مراسم ترحیم و یاد بودها، افتتاحیه‌ها، بازگشایی مدارس و دانشگاهها و... شرکت می‌کرد.
میزبانی مسئولان و شخصیت‌های مملکتی را بر عهده داشت و...
در ارائه خدمات در هر کجا و به هر کس هیچ گونه عوضی نخواست و بر امری
منت نگذاشت.»
«... با آنکه پدرم مشاغل فراوان داشت، از توجه به خانه و فرزندان غافل نبود.
صداقت و راستی را با گفتار و رفتارش به ما یاد داد. از گفتن سخنان ناشایست به شدت پرهیز می‌کرد و در جلسه‌ای که از دیگران سخن به میان می‌آمد و به
غیبت و امثال آن می‌کشید، موضوع جلسه را تغییر می‌داد. توصیه فراوان به با سواد شدن داشت و ما را در انتخاب راه و شغل آزاد می‌گذاشت. سفارش کلی او این بود که بهترین اسوه‌های تربیت شده دینی
اهل بیت عصمت و طهارت
علیهم‌السّلام و نمونه‌های
عالی تربیت عملی در خانه اهل بیت
علیهم‌السّلام است و در جای دیگر خبری نیست. ایشان پدری مهربان، مربی دلسوز و معلمی عملی برای ما بود.»
«آیت الله یثربی در برابر ناملایمات، مخالفتها و اتهاماتی که در حضور یا غیاب می‌شنید، چون کوه مقاوم بود، با حوصله و خوشرویی نظرات مخالفان را می‌شنید و تحمل می‌کرد و بسیاری از آنها را جواب نمی‌داد. عقیده اش این بود که برخی از مخالفتها احساساتی و زودتر گذر است و زمان خود پاسخگوی آنهاست. هیچگاه در صدد انتقاجویی و حتی غیبت مخالفان بر نیامد و اصرار داشت آبروی اشخاص حفظ شود. به ما هم توصیه می‌کرد با آبروی کسی بازی نکنید. بلکه در حفظ آن بکوشید..»
«آیت الله یثربی در طول سالهای خدمت به مردم در برابر جریانات سیاسی روش اعتدال را در پیش گرفت و تحت تاثیر قرار گرفت. استقلال فکری و روش میانه روی را تا روزهای آخر عمرش حفظ کرد. او هیچ نوشته‌ای را در مخالفت و یا موافقت با مسائل شخصی امضا نمی‌کرد.»
«پدرم نزد عوام و خواص از پذیرش عمومی بر خوردار بود و توانست پاپشتوانه اخلاق و منش معتدل نزدیک به نیم
قرن به مردم خدمت کند و در قلب مردم خاطراتی خوش از خود به یادگار بگذارد.»
آیت الله یثربی در اردیبهشت ۱۳۳۱ش مطابق با
ماه رجب سال ۱۳۷۱ق در بیست و هفت سالگی با
دختر آیت‌الله آقای حاج شیخ
عبدالله آل آقا کرمانشاهی (۱۳۵۵ ش.) که آن وقت در قم ساکن بود،
ازدواج کرد. حاصل این ازدواج
فرزند شایسته (۴
پسر و ۳
دختر) شد.
فرزندان پسر ایشان آقایان آیت‌الله آقا میر سید محمد از فضلا و مدرسان دروس خارج فقه و اصول
حوزه علمیه قم و رئیس حوزه علمیه کاشان است، دکتر سید محمد رضا شاغل در سازمان تامین اجتماعی و مهندس سید
علی شغل آزاد دارد.
حجة الاسلام سید محمد حسن از فضلای حوزه علمه قم است که در زمان حیات و دوران بیماری
پدر سمت امامت جمعه موقت و جماعت مسجد محل را بر عهده داشت. دختران آیت‌الله یثربی دارای مراتب
عالی تحصیلی در علوم جدید و قدیم هستند و در مکتب کوثر به تدریس اشتغال دارند و یکی از آنان مدیریت آنجا را برعهده دارد.
آیت الله یثربی پس از چند ماه ابتلاء به بیماری ریوی در شامگاه روز شنبه ششم ماه مبارک رمضان سال ۱۴۲۷ (هشتم مهر ماه سال ۱۳۸۵ ش) در یکی از بیمارستانهای تهران دعوت حق را لبیک گفت و در جوار آبا و اجداد طاهرینش جای گرفت.
با انتقال پیکر پاک آن مرحوم به کاشان انبوه جمعیت داغدار و نمایندگانی از سوی مقامات بلندپایه کشوری تابوت وی را با زبان روزه و با شکوه و احترام از بیت تا قبرستان دارالسلام (چند کیلومتر)
تشییع کردند و پس از ادای
نماز توسط فرزندش در مکان مناسبی که هم اکنون مزار مشتاقان و مؤمنان است به
خاک سپرد.
از سوی مقام معظم رهبری، مراجع و آیات عظام حوزه علمیه قم، ریاست
مجمع تشخیص مصلت نظام،
خبرگان رهبری،
مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری و قوه قضائیه طی پیامهای کتبی و شفاهی این ضایعه بزرگ را به حوزه‌های علمیه و اهالی کاشان و بازماندگان تسلیت گفتند.
همچنین از سوی اهالی محله‌های شهرستان کاشان و حومه، مسئولان حوزه‌های علمیه قم،
اصفهان، تهران و
جامعه مدرسین مجالس یاد بود متعددی برگزار شد و از خدمات و فعالیتهای این عالم ربانی تجلیل و قدر دانی به عمل آمد.
پیام تسلیت مقام معظم رهبری. بسم الله الرحمن الرحیم
با تاسف و تاثر، در گذشت عالم خدوم و بزرگوار مرحوم آیت‌الله آقای حاج سید مهدی یثربی رحمة‌الله‌علیه را به علمای اعلام و حوزه‌های علمیه و مردم شریف و مؤمن کاشان و نیز به بیت محترم و بازماندگان، مخصوصا آقا زادگان مکرم آن مرحوم تسلیت می‌گویم.
ایشان از جمله علما و روحانیون خدمتگزار و دلسوزی بودند که از سالیان دور و بویژه در دوران
انقلاب و دفاع مقدس و پس از آن، منشا برکات و خدمات فراوانی گردیدند و برای مردم و حوزه‌های علمیه پدری مهربان و ناصحی مشفق و راهنمایی خبیر محسوب می‌شدند.
خداوند روح ایشان را مشمول
رحمت و مغفرت قرار داده با اجداد طاهرینشان محشور فرماید.
سید
علی خامنه‌ای
۱۰/۷/۸۵.
سایت فرهیختگان تمدن شیعه، برگرفته از مقاله«سیدمهدی یثربی کاشانی».
