زرع (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَرْع (به فتح زاء و سکون راء) از
واژگان قرآن کریم به معنای کاشتن و رویاندن است.
مشتقات
زَرْع که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
تَزْرَعُونَهُ (به فتح تاء، سکون زاء و فتح راء) به معنای می‌رویانید؛
الزَّارِعُونَ (به فتح زاء و کسر راء) به معنای رویاننده؛
تَزْرَعُونَ (به فتح تاء، سکون زاء و فتح راء) به معنای زراعت می‌کنید؛
الزُّرَّاعَ (به ضم زاء و فتح راء) به معنای زارعان؛
الزَّرْعَ (به فتح زاء و سکون راء) به معنای زراعت؛
زُرُوعٍ (به ضم زاء و راء) به معنای کشتزارها است.
زَرْع به معنای روياندن و كاشتن است و نيز
مصدر به معنى
مفعول باشد كه خواهيم گفت.
راغب می‌گويد:
زرع به معنى روياندن است و حقيقت آن با امور خدایى است نه بشرى.
به مواردی از
زَرْع که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ) «آيا شما آن را می‌رويانيد يا مائيم روياننده ...»
و اگر به
انسان نسبت داده شود از اين جهت است كه انسان عامل و فاعل اسباب
زرع است.
طبرسی ذيل آيه فوق فرموده: آيا شما آن را می‌رويانيد يا مائيم روياننده و از
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله روايت است كه فرمود: «
«لَا يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ زَرَعْتَ وَ لْيَقُلْ حَرَثْتَ»» «كسى از شما نگويد
زرع كردم و بگويد
حرث كردم.»
گفت: هفت سال پى در پى
زراعت مى‌كنيد.)
ولى ذيل آيه آن را كاشتن گفته است.
در
صحاح كاشتن و روياندن هر دو را گفته است.
همچنين است قول
قاموس و
اقرب.
در قرآن مجيد چنان‌كه معلوم شد در روياندن و كاشتن هر دو به كار رفته است. و بنابر قول راغب
زارع فقط خداست و بشر حارث است لا غير چنان‌كه فرموده
(أَ فَرَأَيْتُمْ ما تَحْرُثُونَ) (آيا درباره آنچه كشت مى‌كنيد انديشيده‌ايد؟!)
«بر ساقه‌هاى خود ايستاد
زارعان را رویيدن آن به شگفت می‌آورد.»
زُرَّاع به ضم (ز) جمع زارع است.
(يُنْبِتُ لَكُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَ الزَّيْتُونَ) (
خداوند با آن
آب)، براى شما
زراعت و
زیتون مى‌روياند.)
زرع در اين آيه و غيره به معنى مزروع (كشت) است چنان‌كه گذشت.
•
(كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ • وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ كَرِيمٍ) (سرانجام همگى نابود شدند چه بسيار باغ‌ها و چشمه‌ها كه به جاى گذاشتند، و كشتزارها و قصرهاى پر ارزش.)
جمع زرع در قرآن زُروع است.
(وَ زُرُوعٍ وَ نَخْلٍ ...) (در ميان كشتزارها و نخل‌ها ...)
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «زرع»، ج۳، ص۱۶۰.
