رحب (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَحْب (به فتح راء وسکون حاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای وسعت و فراخی است.
رَحْب به معنای وسعت و فراخی است.
به مواردی از
رَحْب که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ ضاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِما رَحُبَتْ) «
زمین با آن فراخى بر شما تنگ شد.»
راغب می‌گويد:
رَحْب فراخى مكان است و به طور استعاره بر فراخى شكم اطلاق می‌شود مثل
رَحْبُ البَطْنِ و نيز به
سعه صدر اطلاق می‌شود و چون گويند:
مرحبا و اهلا يعنى مكان وسيعى بيابى.
در
نهج البلاغه خطبه ۵۶ آمده:
«سَيَظْهَرُ عَلَيْكُمْ بَعْدِي رَجُلٌ رَحْبُ الْبُلْعُومِ مُنْدَحِقُ الْبَطْنِ» «پس از من مردى گشاد حلق بزرگ شكم بر شما چيره می‌شود.»
(شرح‌های خطبه:
)
محمد عبده گويد: گفته‌اند مراد از او
زیاد بن ابیه و بعضى
مغیرة بن شعبه و بعضى
معاویه گفته است ولى ظاهرا مراد
امام (علیه‌السّلام) معاويه لعين است.
(لا مَرْحَباً بِهِمْ إِنَّهُمْ صالُوا النَّارِ قالُوا بَلْ أَنْتُمْ لا مَرْحَباً بِكُمْ أَنْتُمْ قَدَّمْتُمُوهُ لَنا فَبِئْسَ الْقَرارُ) طبرسی از
ابو عبیده نقل می‌كند لا
مرحبا به يعنى زمين بر او فراخ نباشد.
اين كلمه چنان‌كه از راغب نيز نقل شد
دعا و
نفرین است.
معنى آيه چنين می‌شود: «وسعت نباشد بر آنها كه داخل شدگان
آتش هستند گويند: بلكه بر شما وسعت نباشد شما اين
کفر را بر ما پيش آورديد بد قرارگاهى است براى شما.»
سخن اول بنا به نقلى قول پيشوايان كفر است نسبت به اتباع خويش و
مرحباى دوم جواب پيروان است نسبت به رؤسا.
در نهج البلاغه
حکمت ۱۹۰ آمده :
«لَا مَرْحَباً بِوُجُوهٍ لَا تُرَى إِلَّا عِنْدَ كُلِّ سَوْأَةٍ» (درود بر شما نباشد، اى كسانى كه چهره‌هاى شما جز به هنگام بديها ديده نمى‌شود.)
(شرح‌های حکمت:
)
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «رحب»، ج۳، ص۶۶.
