• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ذمام (فقه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




امان (ذِمام) به قرارداد ویژه میان مسلمان و کافر حربی گفته می شود. از آن در باب جهاد بحث شده است، لیکن بعضی احکام آن در باب‌های حدود و قصاص نیز آمده است.



امان دادن، تأمین جانی، مالی یا ناموسی- بر حسب قرارداد- از سوی مسلمان به کافر حربی (اهل حرب) است.
[۱] مهذب الاحکام ج۱۵، ص۱۳۱.

به درخواست کننده امان، «مستأمن» گویند.


امان، مشروع و جایز است و ارکان آن عبارت است از:
۱. قرارداد (عقد)
۲. امان دهنده (عاقد)
۳. امان گیرنده (معقود له)




۳.۱ - نحوه بستن عقد امان

عقد امان از ایجاب از سوی مسلمان- و قبول از سوی کافر- تشکیل می‌شود.
در ایجاب و قبول، هر لفظ یا فعلی که بیانگر امان باشد، کفایت می‌کند.

۳.۲ - شرط صحت عقد امان

به تصریح برخی، صحت عقد امان به وجود مصلحت و به تصریح برخی دیگر، به نداشتن مفسده مشروط است؛ بنابراین عقد امان با هر کس که موجب ضرر به مسلمانان گردد، مانند جاسوس صحیح نیست.

۳.۳ - زمان بستن عقد امان

وقت امان پیش از اسارت است؛ هر چند در آستانه پیروزی سپاه اسلام باشد. البته امام علیه السلام می‌تواند بعد از اسارت نیز امان دهد.

۳.۴ - اقرار مسلمان به امان

اگر مسلمانی اقرار کند که به کافری امان داده است، چنانچه اقرار او در وقتی باشد که امان دادن در آن وقت جایز است، پذیرفته و گرنه، رد می‌شود.

۳.۵ - وجوب وفای به عقد امان

با تحقق صحیح امان، وفای به آن بر امان دهنده و دیگر مسلمانان واجب است.




۴.۱ - شروط امان دهنده یا عاقد

هر مسلمانی که عاقل، بالغ و مختار باشد، می‌تواند تا ده نفر از کافران را امان دهد، لیکن در این که آیا می‌تواند به مردم یک روستا یا قلعه ای هر چند کوچک امان دهد یا نه، اختلاف است.
امان دادن عمومی حتی به مردم یک شهر و مانند آن، تنها در صلاحیت امام است. امام و نیز مأذون از طرف ایشان می‌تواند به هر تعداد از کفار حربی که بخواهد، امان دهد.




۵.۱ - شروط امان گیرنده یا معقود له

هر کافری که جهاد با او واجب است (کافر حربی)، عقد امان با او صحیح می‌باشد.
اگر کافر حربی به گمان این که به او امان داده شده است، وارد قلمرو اسلامی گردد، به سرزمین خود بازگردانده می‌شود.


۱. مهذب الاحکام ج۱۵، ص۱۳۱.
۲. جواهر الکلام ج۲۱، ص۹۴.    
۳. جواهر الکلام ج۲۱، ص۹۹.    
۴. جواهر الکلام ج۲۱، ص۱۰۰.    
۵. جواهر الکلام ج۲۱، ص۱۰۰.    
۶. جواهر الکلام ج۲۱، ص۱۰۰-۱۰۱.    
۷. جواهر الکلام ج۲۱، ص۹۷-۹۸.    
۸. جواهر الکلام ج۲۱، ص۹۴-۹۷.    
۹. جامع المقاصد ج۳، ص۴۲۹.    
۱۰. جواهر الکلام ج۲۱، ص۹۶.    



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۴۸۴-۶۸۵.    


رده‌های این صفحه : احکام ذمه | جهاد | فقه




جعبه ابزار