• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خرما

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





خرما میوه درخت نخل را گويند و از آن در بابهاى طهارت، صلات، زکات، صوم، حج، تجارت، مزارعه، نکاح و اطعمه و اشربه سخن گفته‌اند.



خرما میوه‌اى شيرين و تقريباً استوانه‌اى شکل، به رنگ زرد يا قهوه‌اى که رسيده بعضى انواع آن سياه رنگ است و پوستى نازک و هسته‌اى سخت دارد.


از آن در بابهاى طهارت، صلات، زکات، صوم، حج، تجارت، مزارعه، نکاح و اطعمه و اشربه سخن گفته‌اند.


خرما، حتى پخته آن پاک و خوردنش حلال است.
[۱] العروة الوثقى ج ۱، ص ۱۴۵.
البته بنابر قول به نجاست يا حرمت آب خرما ى جوشيده، خرما در صورت جوشیدن آب درون آن محکوم به نجاست يا حرمت است.
[۲] مصباح الهدى ج ۱، ص ۴۳۲- ۴۳۳.

همچنين شیره خرما پس از جوش آمدن، پاک و خوردن آن بنابر مشهور حلال است. از برخى، قول به نجاست آن پس از جوشیدن و پيش از کم شدن دو سوم آن نقل شده است. برخى نيز بين صورتى که‌
خود به خود بجوشد و بين صورتى که با آتش بجوشد تفصيل داده و در فرض اول قائل به نجاست و حرمت آن شده‌اند.
[۵] افاضة القدير، ص ۱۳۱- ۱۳۲.

البته اگر مست کننده باشد اختلافى در حرمت آن نيست و بنابر قول مشهور نجس نيز مى‌باشد.
[۷] افاضة القدير، ص ۸۸.

مستحب است جريدتين، در صورت امکان از چوب درخت خرما باشد
[۱۰] منهاج الصالحين (سيد محمدسعيد حکيم)ج ۱، ص ۹۱.



آيا سجده بر هسته جدا شده خرما صحیح است؟ مسئله اختلافى است. بسيارى آن را صحیح دانسته‌اند.
[۱۲] الاحکام الواضحة (فاضل)، ص ۱۲۷.
[۱۳] مهذب الاحکام ج ۵، ص ۴۴۳.



پرداخت خرما به جهت زکات فطره نزد بيشتر فقها افضل از پرداخت ديگر مواد غذايى همچون گندم، جو و برنج است.
خرما از جمله نُه چيزى است که زکات به آنها تعلق مى‌گيرد.

۵.۱ - زمان تعلق زکات به خرما

زمان تعلق زکات به خرما بنابر قول مشهور، هنگام زرد يا سرخ شدن آن

۵.۲ - زمان پرداخت زکات

زمان پرداخت زکات آن بعد از چیدن آن است

۵.۳ - نصاب زکات خرما

نصاب آن به اعتبار خرمای خشک، سيصد صاع، معادل ۲۸۸ من تبريز با کسر ۴۵ مثقال است. در مقدار آن به کيلو اختلاف است. ۲۰۷، ۸۴۷، ۱۹۳، ۸۴۹ و ۸۸۵ کيلو گرم از جمله اقوال است.
[۲۲] توضيح‌المسائل مراجع ج ۲، ص ۱۱۳- ۱۱۴ م ۱۸۶۴.

مقدار زکات، يک دهم محصول در صورت مشروب شدن نخلها با آب باران، قنات، سد، نهر و يا رطوبت زمين، و يک بيستم در صورت آبيارى دستى همچون با دلو يا حيوان و يا آب چاه که با موتور کشيده شود.
[۲۴] توضيح المسائل مراجع ج ۲، ص ۱۱۸- ۱۲۱ م ۱۸۷۵.



افطار کردن با خرما و نيز خوردن آن پيش از رفتن به نماز در روز عید فطر مستحب است.


مستحب است حاجى پس از اتمام اعمال حج، هنگام خروج از مکه معادل يک درهم خرما بخرد و آنها را مشت مشت به فقرا صدقه بدهد. قطع درختان خرما در حرم جایز است؛ قطع کننده مُحرم باشد يا غير مُحرم.



فروختن خرماى موجود بر درخت در برابر خرما از همان درخت و نيز بنابر مشهور در برابر خرما از غير آن درخت، باطل است ( به آن بيع مزابنه مي گويند)؛
ليکن اگر کسى در ملک ديگرى درخت خرمايى داشته باشد، مى‌تواند با شرايطى خرماى آن را در برابر خرماى درختى ديگر به صاحب آن ملک بفروشد
انواع خرما در مسئله ربا يک جنس به شمار مى‌رود و معامله نوعى از آن در برابر نوعى ديگر به زياده جایز نيست.
در صحت بیع خرمای ‌تر (رطب) در برابر همان مقدار از خرمای خشک (تمر) بدون زياده، اختلاف است. مشهور، چنين معامله‌اى را معامله ربایی و حرام مى‌دانند.
خرما از مواد غذايى‌اى است که احتکار آنها- بنابر اختلاف اقوال- حرام يا مکروه مى‌باشد .



کاشتن درخت خرما مستحب و قطع کردن آن مکروه است.


برداشتن کام نوزاد با خرما مستحب است.


خلال کردن با برگ درخت خرما مکروه است.
[۳۹] توضيح‌المسائل مراجع ۲، ص ۶۰۵ م ۲۶۳۶.




۱. العروة الوثقى ج ۱، ص ۱۴۵.
۲. مصباح الهدى ج ۱، ص ۴۳۲- ۴۳۳.
۳. جواهر الکلام ج ۶، ص ۲۰- ۲۱.    
۴. التنقیح (الطهارة) ج۳، ص ۱۲۲- ۱۲۳.    
۵. افاضة القدير، ص ۱۳۱- ۱۳۲.
۶. جواهر الکلام ج ۶، ص ۲- ۳.    
۷. افاضة القدير، ص ۸۸.
۸. جواهر الکلام ج ۴، ص ۲۳۹.    
۹. مستدرک الوسائل ج ۲، ص ۲۱۴.    
۱۰. منهاج الصالحين (سيد محمدسعيد حکيم)ج ۱، ص ۹۱.
۱۱. العروة الوثقی ج ۲، ص ۳۹۲.    
۱۲. الاحکام الواضحة (فاضل)، ص ۱۲۷.
۱۳. مهذب الاحکام ج ۵، ص ۴۴۳.
۱۴. مستمسک العروة ج ۵، ص ۴۹۷.    
۱۵. جواهر الکلام ج ۱۵، ص ۵۲۰.    
۱۶. جواهر الکلام ج ۱۵، ص ۶۵.    
۱۷. جواهر الکلام ج ۱۵، ص ۲۱۴.    
۱۸. العروة الوثقی ج ۴، ص ۶۴.    
۱۹. جواهر الکلام ج ۱۵، ص ۲۲۰.    
۲۰. العروةالوثقی ج ۴، ص ۶۷.    
۲۱. جواهر الکلام ج ۱۵، ص ۲۰۷- ۲۰۸.    
۲۲. توضيح‌المسائل مراجع ج ۲، ص ۱۱۳- ۱۱۴ م ۱۸۶۴.
۲۳. جواهر الکلام ج ۱۵، ص ۲۳۶.    
۲۴. توضيح المسائل مراجع ج ۲، ص ۱۱۸- ۱۲۱ م ۱۸۷۵.
۲۵. وسائل الشیعة ۱۰، ص ۱۵۶.    
۲۶. العروة الوثقی ج ۳، ص ۳۹۸.    
۲۷. جواهر الکلام ج ۲۰، ص ۶۸.    
۲۸. جواهر الکلام ج ۱۸، ص ۴۱۹.    
۲۹. جواهر الکلام ج ۲۴، ص ۹۲.    
۳۰. جواهر الکلام ج ۲۴، ص ۱۰۱.    
۳۱. جواهر الکلام ج ۲۳، ص ۳۴۷.    
۳۲. جواهر الکلام ج ۲۳، ص ۳۶۸.    
۳۳. جواهر الکلام ج ۲۲، ص ۴۸۱.    
۳۴. الحدائق الناضرة ج ۱۸، ص ۶۲.    
۳۵. وسائل الشیعة ج۱۹، ص ۳۱.    
۳۶. وسائل الشیعة ج۱۹، ص ۴۰.    
۳۷. جواهر الکلام ج ۳۱، ص ۲۵۳.    
۳۸. وسائل الشیعة ۲۴، ص ۴۲۳.    
۳۹. توضيح‌المسائل مراجع ۲، ص ۶۰۵ م ۲۶۳۶.




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج‌۳، ص ۴۴۷    




جعبه ابزار