خبیثات و خبیثون (لغاتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَبِيثات و خَبِيثُون:
(اَلْخَبِيثٰاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَ اَلْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثٰاتِ وَ اَلطَّيِّبٰاتُ لِلطَّيِّبِينَ وَ اَلطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبٰاتِ)خَبِيثات و خَبِيثُون: «خبیثات»
و «خبیثون» اشاره به زنان
و مردان آلوده دامان است، به عکس «طیّبات»
و «طیّبون» که به زنان
و مردان پاکدامن اشاره میکند
و ظاهرا منظور از آیه همین است، زیرا قرائنی در دست است که معنی اخیر را تایید میکند، بهعلاوه اگر سیاق
آیات و روایاتی را که در
تفسیر آن آمده در نظر بگیریم محدود بودن مفهوم آیه به معنی فوق (جنبههای
عفت و ناموسی) صحیحتر به نظر میرسد، در حالی که از بعضی از روایات استفاده میشود که
خبیث و طیّب در این جا معنی وسیعی دارد
و مفهوم آن منحصر به آلودگی
و پاکی جنسی نیست روی این نظر بعید به نظر نمیرسد که مفهوم ذکر شده در بالا، همان معنی خاص باشد، ولی از نظر ملاک
و فلسفه
و علت قابل تعمیم
و گسترش است.
به موردی از کاربرد خَبِيثات
و خَبِيثُون در
قرآن، اشاره میشود:
(الْخَبِيثَاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَ الْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثَاتِ وَ الطَّيِّبَاتُ لِلطَّيِّبِينَ وَ الطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَاتِ أُوْلَئِكَ مُبَرَّؤُونَ مِمَّا يَقُولُونَ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ.) (زنان ناپاك از آنِ مردان ناپاكند،
و مردان ناپاك از آنِ زنان ناپاك؛
و زنان پاك از آن مردان پاكند،
و مردان پاك از آن زنان پاك! اينان از آنچه كه ناپاكان به آنان نسبت مىدهند مبرّا هستند؛
و براى آنان آمرزش الهى
و روزى پرارزشى است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان میفرماید:
و در
مجمع البیان در ذيل آيه
(الْخَبِيثاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَ الْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثاتِ ...) آمده كه در معناى آن اقوالى گفتهاند، تا آنجا كه مىگويد: سوم اينكه زنان پليد مال مردان پليد،
و مردان پليد مال زنان پليدند.
خَبِيثات و خَبِيثُون کیانند؟
در این که منظور از «خبیثات»
و «خبیثین»
و همچنین «طیّبات»
و «طیّبین» در آیۀ مورد بحث چیست
و آنها چه کسانی هستند؟
مفسران بیانات مختلفی دارند:
۱) گاه گفته شده منظور سخنان ناپاک
و تهمت و افترا و دروغ است که تعلق به افراد آلوده دارد
و به عکس سخنان پاک از آن مردان پاک
و با تقواست،
و «از کوزه همان برون تراود که در اوست».
۲) گاه گفته میشود «خبیثات» به معنی «سیّئات»
و مطلق اعمال بد
و کارهای ناپسند است که برنامۀ مردان ناپاک است
و به عکس «حسنات» تعلق به پاکان دارد.
۳) «خبیثات»
و «خبیثون» اشاره به زنان
و مردان آلوده دامان است، به عکس «طیّبات»
و «طیّبون» که به زنان
و مردان پاکدامن اشاره میکند
و ظاهرا منظور از آیه همین است، زیرا قرائنی در دست است که معنی اخیر را تایید میکند، بعلاوه اگر سیاق
آیات و روایاتی را که در
تفسیر آن آمده در نظر بگیریم محدود بودن مفهوم آیه به معنی فوق (جنبههای
عفت و ناموسی) صحیحتر به نظر میرسد، در حالی که از بعضی از روایات استفاده میشود که
خبیث و طیّب در این جا معنی وسیعی دارد
و مفهوم آن منحصر به آلودگی
و پاکی جنسی نیست روی این نظر بعید به نظر نمیرسد که مفهوم ذکر شده در بالا، همان معنی خاص باشد، ولی از نظر ملاک
و فلسفه
و علت قابل تعمیم
و گسترش است.
و به تعبیر دیگر آیۀ فوق در واقع بیان گرایش سنخیت است هرچند با توجه به موضوع مورد بحث سنخیّت در پاکی
و آلودگی جنسی را میگوید.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «خبیثات و خبیثون»، ج۱، ص۶۵۵.