حکم صدقه (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صدقه چیزى است كه
انسان از مال خود قربة الى
اللّه می‌دهد؛ و آن اعمّ از
زکات است، زكات
صدقه واجب است.
مطلوب بودن پرداخت
صدقه واجب (
زکات)، به صورت آشکار و پرداخت
صدقات مستحب به صورت پنهان:
• «ان تبدوا الصدقـت فنعما هی وان تخفوها وتؤتوها الفقراء فهو خیر لکم ویکفر عنکم من سیـاتکم والله بما تعملون خبیر
اگر صدقه‌های مستحبى را آشكار سازید كارى نیكوست، و اگر آنها را پنهان دارید و به
فقرا بدهید آن براى شما بهتر است و (خداوند) از گناهان‌تان مى‌زداید، و خداوند به آنچه مى‌كنید آگاه است.»
امام باقر (علیه‌السّلام) درباره «ان تبدوا...» فرمود: «یعنی الزکاة المفروضة» و درباره «ان تخفوها و...» فرمود: «یعنی النافلة».
استحباب انفاق نمودن و
صدقه دادن در راه خدا:
• «ان المصدقین والمصدقـت واقرضوا الله قرضـا حسنـا یضـعف لهم ولهم اجر کریم
بى‌تردید مردان صدقه‌دهنده و زنان صدقه‌دهنده و آنان كه به
خداوند وامى نیكو داده‌اند (به مؤمن وام بى‌سود داده یا در راه حق انفاق نموده‌اند) بر (
پاداش) آنها چند برابر افزوده مى‌شود و پاداشى ارجمند و پسندیده خواهند داشت.»
استحباب پرداخت صدقه به مستحقان و نیازمندان:
• «فلما دخلوا علیه قالوا یـایها العزیز مسنا واهلنا الضر وجئنا ببضـعة مزجـة فاوف لنا الکیل وتصدق علینا ان الله یجزی المتصدقین
پس چون (در نوبت بعد كه به منظور خرید طعام و نجات
برادر به
مصر رفتند و) بر او وارد شدند، گفتند: اى عزیز، ما و خانواده ما را سختى و تنگى رسیده و سرمایه‌اى ناچیز آورده‌ایم، پس ما را
پیمانه كامل ده و بر ما تصدّق كن، كه همانا خداوند متصدقان را
پاداش مى‌دهد.»
جواز پرداخت صدقه، به صورت آشکار:
• «ان تبدوا الصدقـت فنعما هی وان تخفوها وتؤتوها الفقراء فهو خیر لکم..
اگر صدقه‌هاى مستحبى را آشكار سازید كارى نیكوست، و اگر آنها را پنهان دارید و به فقرا بدهید آن براى شما بهتر است و (خداوند) از گناهان‌تان مى‌زداید، و خداوند به آنچه مى‌كنید آگاه است.»
جواز صدقه به غیر
مسلمانان:
• «لیس علیک هدهم ولـکن الله یهدی من یشاء وما تنفقوا من خیر فلانفسکم وما تنفقون الا ابتغاء وجه الله وما تنفقوا من خیر یوف الیکم..
هدایت (باطنى) آنها بر عهده تو نیست (بلكه وظیفه تو
ابلاغ و بیم و مژده دادن و اقامه
حجت است) و لكن خداست كه هر كس را بخواهد (طبق اقتضاء
حکمت و رحمتش) هدایت مى‌كند، و هر مالى كه انفاق كنید به سود خودتان است، و جز براى طلب رضاى خدا انفاق نمى‌كنید (پس بهترین را انفاق كنید و
منّت هم ننهید) و هر مالى انفاق كنید (پاداش آن در آخرت یا تجسم عینى آن) به طور كامل به شما داده مى‌شود و هرگز بر شما ستم نمى‌رود و از حقّتان كم نمى‌گذارند.» مسلمانان از صدقه به غیر هم کیشان خود امتناع می‌ورزیدند (در رد آن) خداوند متعال این
آیه را نازل کرده است.
بطلان صدقه و بی ارزش شدن آن، با منت،
آزار،
ریا و
کفر:
• «یـایها الذین ءامنوا لاتبطـلوا صدقـتکم بالمن والاذی کالذی ینفق ماله رئاء الناس ولا یؤمن بالله والیوم الاخر فمثله کمثل صفوان علیه تراب فاصابه وابل فترکه صلدا لا یقدرون علی شیء مماکسبوا والله لایهدی القوم الکـفرین
اى كسانى كه
ایمان آورده‌اید، صدقه‌هاى خود را با منّت آزردن باطل نكنید، مانند كسى كه مالش را به ریا و خودنمایى به مردم انفاق مى‌كند و به خدا و
روز واپسین ایمان ندارد، كه مثل او مثل
سنگ سخت و صافى است كه خاكى (اندك) بر آن نشسته، پس باران تند و درشتى به آن برسد و آن را سنگى صاف (و بدون خاك و گیاه) واگذارد (صدقه او نظیر آن خاك است. و ریاكاران) به چیزى از آنچه كسب كرده‌اند دست نمى‌یابند، و خداوند مردم كافر را هدایت نمى‌كند.»
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم صدقه».
