• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حکم اضرار (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اضرار و ضرار به معنى زیان رسانیدن تعمدى است، در قرآن کریم در موارد متعددی بحث اضرار بیان شده است، از جمله در مورد زنان مطلقه، فرزندان طلاق، شاهد و کاتب معاملات.


«... لاتضار ولدة بولدها ولا مولود له بولده...؛
[۱] بقره/سوره۲، آیه۲۳۳.    
...نه مادر (به خاطر اختلاف با پدر) حق ضرر زدن به کودک را دارد، و نه پدر ...»
[۲] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۸۸.    
[۳] طباطبائی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۳۶۱.    


«... اذا تداینتم بدین... فاکتبوه... ولا یضار کاتب ولا شهید وان تفعلوا فانه فسوق بکم...؛
[۴] بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
...هنگامی که بدهی مدت داری (به خاطر وام یا داد و ستد) به یکدیگر پیدا کنید، آن را بنویسید!... و نباید به نویسنده و شاهد ، (به خاطر حقگویی،) زیانی برسد (و تحت فشار قرار گیرند)! و اگر چنین کنید، از فرمان پروردگار خارج شده‌اید...»
[۵] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۸۹.    
[۶] طباطبائی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۶۶۷.    


اضرار و ایجاد مضیقه، برای زنان مطلقه، جایز نیست: «واذا طـلقتم النساء فبلغن اجلهن فامسکوهن بمعروف او سرحوهن بمعروف ولا تمسکوهن ضرارا لتعتدوا ومن یفعل ذلک فقد ظـلم نفسه...؛
[۷] بقره/سوره۲، آیه۲۳۱.    
و هنگامی که زنان را طلاق دادید، و به آخرین روزهای عده رسیدند، یا به طرز صحیحی آنها را نگاه دارید (و آشتی کنید)، و یا به طرز پسندیده‌ای آنها را رها سازید! و هیچ گاه به خاطر زیان رساندن و تعدی کردن، آنها را نگاه ندارید! و کسی که چنین کند، به خویشتن ستم کرده است...»
[۸] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۷۸.    
[۹] طباطبائی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۳۵۵.    

«اسکنوهن من حیث سکنتم من وجدکم ولا تضاروهن لتضیقوا علیهن...؛
[۱۰] طلاق/سوره۶۵، آیه۶.    
آنها (زنان مطلقه) را هر جا خودتان سکونت دارید، و در توانائی شما است، سکونت دهید، و به آنها زیان نرسانید تا کار را بر آنان تنگ کنید (و مجبور به ترک منزل شوند) ...»

۳.۱ - احکام زنان مطلقه

دقت و ظرافتی که در بیان احکام زنان مطلقه و حقوق آنها در آیات فوق به کار رفته، و حتی بسیاری از ریزه کاریهای این مساءله، در آیات قرآن ، که در حقیقت قانون اساسی اسلام است، بازگو شده، دلیل روشنی است به اهمیتی که اسلام برای نظام خانواده و حفظ حقوق زنان و فرزندان قائل است، از طلاق تا آنجا که ممکن است جلوگیری می‌کند، و ریشه‌های آن را می‌خشکاند، اما هرگاه کار به بنبست کشید و چاره‌ای جز طلاق و جدائی نبود، اجازه نمی‌دهد، حقوق فرزندان و یا زنان در این کشمکش پایمال گردد، حتی طرح جدائی را طوری می‌ریزد که امکان بازگشت غالبا وجود داشته باشد، دستوراتی همچون امساک به معروف و جدائی به معروف و نیز عدم زیان و ضرر و تضییق و سخت گیری نسبت به زنان، و همچنین مشاوره شایسته برای روشن ساختن سرنوشت کودکان، و مانند اینها که در آیات فوق آمده است، همگی گواه بر این معنی است.
اما متاءسفانه عدم آگاهی بسیاری از مسلمانان از این امور، و یا عدم عمل به آن در عین آگاهی، سبب شده است که در هنگام جدائی و طلاق مشکلات زیادی برای خانواده‌ها و مخصوصا فرزندان، به وجود آید، و این نیست جز به خاطر اینکه مسلمانان از چشمه فیض بخش قرآن دور ماندند. مثلا با اینکه قرآن با صراحت می‌گوید: زنان مطلقه نباید در دوران عده از خانه شوهر بیرون روند و نه شوهر حق دارد آنها را بیرون بفرستد، کاری که اگر انجام شود، امید بازگشت غالب زنان به زندگی زناشوئی بسیار زیاد است، اما کمتر زن و مرد مسلمانی را پیدا می‌کنید که بعد از جدائی و طلاق به این دستور اسلامی عمل کند، و این راستی مایه تاءسف است.
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۲۵۱.    
[۱۲] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۹، ص۵۳۱.    
[۱۳] طباطبائی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲۴، ص۲۴۷.    
[۱۴] فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۷، ص۲۲۳.    
[۱۵] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۷.    
[۱۶] حویزی، عبدعلی بن جمعه، نور الثقلین، ج۵، ص۳۶۲.    
[۱۷] سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، ج۸، ص۲۰۷.    


۱. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۳.    
۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۸۸.    
۳. ↑ طباطبائی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۳۶۱.    
۴. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۸۹.    
۶. ↑ طباطبائی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۶۶۷.    
۷. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۱.    
۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۷۸.    
۹. ↑ طباطبائی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۳۵۵.    
۱۰. ↑ طلاق/سوره۶۵، آیه۶.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۲۵۱.    
۱۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۹، ص۵۳۱.    
۱۳. ↑ طباطبائی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲۴، ص۲۴۷.    
۱۴. ↑ فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۷، ص۲۲۳.    
۱۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۷.    
۱۶. ↑ حویزی، عبدعلی بن جمعه، نور الثقلین، ج۵، ص۳۶۲.    
۱۷. ↑ سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، ج۸، ص۲۰۷.    


فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم اضرار ».    



رده‌های این صفحه : اضطرار | موضوعات قرآنی
جعبه ابزار