تاریخ برده‌داری (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
برده‌داری در سرزمین‌های
جهان باستان از زمان‌های دور وجود داشته است.
رواج برده‌دارى در عصر بعثت محمّد (صلی‌الله‌علیه‌وآله):
... فما الذین فضلوا برادی رزقهم علی ما ملکت‌ایمـنهم.... .
«خداوند بعضی از شما را بر بعضی دیگر از نظر روزی برتری داد (چرا که استعدادها و تلاش‌هایتان متفاوت است) اما آنها که برتری داده شده‌اند حاضر نیستند، از روزی خود به بردگانشان بدهند و همگی مساوی گردند، آیا آنها
نعمت خدا را
انکار می‌کنند؟».
.. ولاتکرهوا فتیـتکم علی البغاء.... .
«و آنها که وسیله
ازدواج ندارند باید
عفت پیشه کنند تا خداوند آنان را به فضلش بی‌نیاز سازد و بردگانی از شما که تقاضای مکاتبه (قرار داد مخصوص برای آزاد شدن) را دارند با آنها قرار داد ببندید، اگر رشد و صلاح در آنها احساس می‌کنید (و بعد از آزادی توانائی زندگی مستقل را دارند) و چیزی از مال
خدا که به شما داده است به آنها بدهید، و کنیزان خود را برای تحصیل متاع
دنیا مجبور به خودفروشی نکنید اگر آنها می‌خواهند پاک بمانند، و هر کس آنها را بر این کار
اکراه کند (سپس
پشیمان گردد) خداوند بعد از این اکراه
غفور و
رحیم است (
توبه کنید و برای همیشه این عمل ننگین را ترک گوئید)».
.. هل لکم من ما ملکت‌ایمـنکم من شرکاء...
«خداوند مثالی از خودتان برای شما زده: آیا (اگر مملوک و برده‌ای داشته باشید) این مملوک‌هایتان هرگز
شریک شما در روزی‌هائی که به شما داده‌ایم می‌باشد، آنچنان که هر دو مساوی باشید و از تصرف مستقل و بدون
اجازه آنها بیم داشته باشید، آنگونه که در مورد شرکای آزاد بیم دارید؟ این چنین آیات خود را برای کسانی که
تعقل می‌کنند شرح می‌دهیم».
برده‌دارى و خريد و فروش انسان، امرى رايج در عصر يعقوب (علیه‌السلام):
قالوا یـابانآ... و ترکنا یوسف... • قال یـبشری هـذا غلـم... • و شروه بثمن بخس درهم معدودة• و قال الذی اشتریه من مصر...
«گفتند‌ای پدر ما رفتیم و مشغول مسابقه شدیم و یوسف را نزد اثاث خود گذاردیم و گرگ او را خورد! تو هرگز سخن ما را تصدیق نخواهی کرد هر چند راستگو باشیم!». و کاروانی فرا رسید، ماءمور آب را (بسراغ
آب) فرستادند، او دلو خود را در
چاه افکند، و صدا زد: مژده باد: این کودکی است (زیبا و دوست داشتنی) و این امر را بعنوان یک
سرمایه از دیگران مخفی داشتند و
خداوند به آنچه آنها انجام می‌دادند آگاه است. و او را به بهای کمی - چند درهم - فروختند، و نسبت به (فروختن) او بی‌اعتنا بودند (چرا که می‌ترسیدند رازشان فاش شود) و آنکس که او را از سرزمین مصر خرید بهمسرش گفت: مقام وی را گرامی دار، شاید برای ما مفید باشد، و یا او را بعنوان
فرزند انتخاب کنیم، و اینچنین
یوسف را در آن سرزمین متمکن ساختیم، (ما این کار را کردیم) تا تعبیر خواب را بیاموزد و خداوند بر کار خود پیروز است، ولی اکثر مردم نمی‌دانند».
برده شدن، كيفر سارق در شريعت يعقوب (علیه‌السلام):
... ایتها العیر انکم لسـرقون... • قالوا فما جزؤه ان کنتم کـذبین• قالوا جزؤه من وجد فی رحله فهو جزؤه...
«و هنگامی که بارهای آنها را بست ظرف آبخوری
ملک را در بار برادرش قرار داد سپس کسی صدا زد ای اهل قافله شما سارق هستید! آنها گفتند اگر دروغگو باشید
کیفر شما چیست؟
گفتند هر کس (آن پیمانه) در بار او پیدا شود خودش کیفر آن خواهد بود (و بخاطر این کار برده خواهد شد) ما اینگونه ستمگران را کیفر می‌دهیم».
(این برداشت بر اساس
روایت منقول از
امام رضا علیه‌السّلام است که فرمود: در آیین
بنی اسرائیل، جزای دزدی، بردگی سارق بود.
).
هم‌زندانى يوسف (علیه‌السلام) برده پادشاه مصر:
و قال للذی ظن انه ناج منهما اذکرنی عند ربک...
«و به آن یکی از آن دو که می‌دانست رهائی می‌یابد گفت: مرا نزد صاحبت (سلطان مصر) یادآوری کن، ولی
شیطان یادآوری او را نزد صاحبش از خاطر وی برد و بدنبال آن چند
سال در
زندان باقی ماند».
و قال الملک ائتونی به فلما جآءه الرسول قال ارجع الی ربک فسـله...
«
ملک گفت او را نزد من آورید، ولی هنگامی که فرستاده او نزد وی (
یوسف) آمد گفت به سوی صاحبت باز گرد و از او بپرس ماجرای زنانی که دست‌های خود را بریدند چه بوده؟ که خدای من به
نیرنگ آنها آگاه است».
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۱۹۶، برگرفته از مقاله «تاریخ برده‌داری».
