• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بَرَکَت (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





بَرَکَت (به فتح باء و راء) از واژگان قرآن کریم به معنای فایده ثابت است.
برخی از لغویین آن را نموّ، زیادت، سعادت معنا کرده‌اند که با فایده ثابت قابل جمع است.
مشتقات بَرَکَت که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
تَبارَکَ‌ (به فتح باء و راء) به معنای مفید و همیشگی؛
بارَکَ‌ (به فتح راء) به معنای فایده دائمی؛
بَرَکاتٍ‌ (به فتح باء و راء) به معنای فایده‌های ثابت است.




بَرَکَت به معنای فایده ثابت است.
قاموس برکت را نموّ، زیادت، سعادت و بُرُوک‌ را ثبوت معنی کرده و گوید: «بَارِکْ‌ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» یعنی شرف و کرامت آن‌ها را همیشگی کن.
مجمع البیان ذیل آیه‌ ۹۶ سوره‌ آل عمران گفته: اصل برکت به معنی ثبوت است گویند: «بَرَکَ‌ بُرُوکاً» یعنی ثابت شد، پس برکت به معنی ثبوت فایده است در اثر نموّ و رشد، مجمع آب را بِرْکَه‌ گویند که آب در آن ثابت است.
در مفردات گوید: برکت یعنی ثبوت خیر خدایی در یک چیز، و مجمع آب را از آن جهت، برکه نامیده‌اند. مُبَارَک چیزی است که در آن فایده ثابت باشد. تَبارَکَ اللَّهُ از آن جهت گفته می‌شود که فایده‌های ثابت در خدا و از خدا است با بلندی مقام.
از مجموع آن‌چه که نقل شد به دست می‌آید که برکت به معنی فایده ثابت است (و ممکن است گاهی از آن مطلق ثبوت اراده شود) و آن با نموّ و زیادت و سعادت قابل جمع و بلکه از این معانی کنار نیست.



به مواردی از بَرَکت که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - تَبارَکَ‌ (آیه ۵۴ سوره اعراف)

(تَبارَکَ‌ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ)
«ثابت در خیر است، همیشه مفید است خدایی که پرورش دهنده مخلوقات است.»
مجمع البیان آن را ثبوت دائمی معنی کرده و گوید: بلند مقام است در یکتایی ابدی.
ولی ترجمه‌ی ما بهتر از آن است مخصوصا که‌ (تَبارَکَ اللَّهُ) در ۹ محلّ از قرآن آمده و در قبل یا بعد آن‌ها نعمت و قدرت خدا ذکر شده است و آن با فایده و مفید بودن بسیار می‌سازد، گرچه این ترجمه (همیشگی است خدایی که ربّ العالمین است) نیز کاملا درست و صحیح است.


۲.۲ - بارَکَ‌ (آیه ۱۰ سوره فصلت)

(وَ جَعَلَ فِیها رَواسِیَ مِنْ فَوْقِها وَ بارَکَ‌ فِیها)
«در روی زمین کوه‌های ثابت و فایده دائمی قرار داد.»


۲.۳ - بَرَکاتٍ‌ (آیه ۹۶ سوره اعراف)

(لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ‌ بَرَکاتٍ‌ مِنَ السَّماءِ)
«هر آینه می‌گشادیم بر آن‌ها فایده‌های ثابت از آسمان.»
قرآن مجید و کعبه و باران و عیسی از آن جهت در آیات شریفه، مبارک خوانده شده‌اند که در آن‌ها برکت و فایده ثابت هست و محلّ برکت هستند.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۱، ص۱۸۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۱۱۹.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۲۵۷.    
۴. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۳، ص۲۹۳.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۱۷۰.    
۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۲، ص۷۹۷.    
۷. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۱۱۹.    
۸. اعراف/سوره۷، آیه۵۴.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۱۹۱.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۱۵۳.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۳۱.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۶۶۰.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۲۹.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۴، ص۶۵۹.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۵۷.    
۱۶. فصلت/سوره۴۱، آیه۱۰.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۵۵۰.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۶۳.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۷.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۶.    
۲۱. اعراف/سوره۷، آیه۹۶.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۲۵۴.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۲۰۱.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۸۹.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۶۹۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «برکت»، ج۱، ص۱۸۹.    






جعبه ابزار