بَرْک (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَرْک (به فتح باء و سکون راء) یکی از
مفردات نهج البلاغه، به معنای
برکت، فایده ثابت و گروه
شتران خفته است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در موارد گوناگون از این واژه استفاده نموده است.
بَرْک به معنای برکت، یعنی فائده ثابت آمده است.
اصل این واژه به معنی ثبوت است.
طبرسی در
مجمع البیان ذیل آیه ۹۷ از
سوره بقره آورده است:
«اصل برکت به معنی ثبوت است.»
چنان‌که گفته می‌شود: «برک بروکا؛ یعنی ثابت شد.»
پس برکت به معنی ثبوت فایده است.
به‌همین جهت محلّ جمع شدن آب را در اثر نموّ و رشد، «
برکه» گویند که آب در آن ثابت است.
همچنین وقتی گفته می‌شود: «تبارک الله» یعنی
خداوند در خیر، همیشه مفید و ثابت است ولی از آن، بلندی مقام قصد می‌شود.
طبرسی می‌فرماید: خدای تعالی، در یکتایی و ابدی بودن بلند مقام است.
چنان‌که در
اقرب الموارد آمده است: «
تَبارَکَ الله: تَقَدَّسَ وَ تَنَزَّه.»
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می باشد:
آن حضرت (علیه‌السلام) در نامه‌ای با استفاده از این کلمه، می‌فرماید:
«أَ تَمْتَلِىءُ السّائِمَةُ مِنْ رِعْيِها فَتَبْرُكَ؟ وَ تَشْبَعُ الرَّبيضَةُ مِنْ عُشْبِها فَتَرْبِضَ.» «آیا شتر چرنده از چریدن پر می‌شود تا بخوابد و آیا
گوسفند از
گیاه سیر می‌شود تا در
آغل قرار گیرد.»
خوابیدن شتر را بروک گویند که یک نوع ثبوت است.
همچنین امام (علیه‌السلام) در بیانی دیگر فرموده است:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْ شَرائِفَ صَلَواتِكَ، وَ نَوامِيَ بَرَكاتِكَ، عَلَى مُحَمَّد عَبْدِكَ وَ رَسولِكَ، الْخاتمِ لِما سَبَقَ.» «گرامى‌ترين درودها و افزونترين بركات خود را بر محمّد صلى الله عليه و آله بنده، و فرستاده‌ات قرار ده، همان پيامبرى كه ختم گذشتگان و گشاينده بسته‌ها و پيچيده‌ها بود.»
و نیز این بیان:
«فَتَبارَكَ اللهُ الَّذي لا تَبْلُغُهُ بُعْدُ الْهِمَمِ.» «پربركت است خداوندى كه همّتهاى بلند، قادر به درک او نيستند»
این کلمه با مشتقات آن جمعاً پانزده بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «برک»، ص۱۳۱-۱۳۰.
