النشر فی القراءات العشر (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نام کتاب النشر فی القراءات العشر و مؤلف آن حافظ ابی الخیر محمد بن محمد الدمشقی معروف به ابن الجزری کتاب پیرامون یکی از موضوعات مهم
علوم قرآنی ، یعنی مساله قراآت نوشته شده است.
مؤلف که یکی از دانشمندان اسلامی در قرن نهم هجری می‌باشد، در این کتاب مساله قراآت ده گانه (قاریان ده گانه) را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داده است. وی قاریان مشهور ده گانه را در این کتاب از جهت سلسله راویان و طرق آنها و اینکه هر کدام به چند واسطه و چگونه قرائت آنها به پیامبر و یا اصحاب آن حضرت می‌رسد، تجزیه و تحلیل نموده و کتابهایی که هر کدام از این سلسله روایت‌ها در آنها درج شده است را توضیح می‌دهد. از آنجا که بحث‌های انجام شده بصورت گسترده می‌باشد و طبق تصریح مؤلف که حدود هزار طریق را در این کتاب مورد بررسی قرار داده و میزان اعتبار قرائت‌های قاریان ده گانه را تجزیه و تحلیل نموده است به این کتاب ارزش و جایگاه خاصی داده است. مؤلف پس از بحث مربوط به قاریان ده گانه، مباحث مربوط به نحوه قرائت قرآن را نیز توضیح داده است که از آن جمله می‌توان به بحث ادغام، اقسام وقف، ادغام کبیر، احکام نون ساکن و وقف به سکون اشاره نمود. وی در جلد دوم بحث مفصلی پیرامون یاءهایی که در آن بین علماء
تجوید و
قرائت اختلاف شده، ارائه داده در ۶ فصل مطالب مربوطه را تشریح می‌نماید. در بخش پایانی جلد دوم بحث فرش الحروف را مطرح نموده و از ابتدای
قرآن (
سوره بقره ) تا پایان سوره ناس، مواردی را که در کیفیت کلمات و حروف آنها بین علماء اختلاف شده است را ذکر نموده است.
۱- در بحث فوائد اختلاف قرائتها، ابتدا تفاوت اختلاف قراء و و اختلاف
فقها را بیان نموده به اینکه: اختلاف قراء حق و صواب و درست است و از سوی خدا نازل شده ولی اختلاف فقها اختلاف اجتهادی است که احتمال خطاء در آن وجود دارد.
۲- جلد اول: بحث قراء ده گانه: در این بحث پس از ذکر اسامی قراء ده گانه راویان آنها و طرق‌های مختلف که روایت قاری به آنها می‌رسد را ذکر سپس شرح حال مختصری از هر کدام از افرادی که از آنها روایت را نقل نموده است ارائه می‌دهد.
۳- جلد دوم: در بحث فرش الحروف: مساله اختلاف قرائتها در آیات مختلف را مطرح نموده و از ابتداء قرآن مواردی را که در قرائت آن اختلاف نموده‌اند به ترتیب ذکر نموده است (مهمترین بحث جلد دوم که نیمی از کتاب را دربر گرفته همین بحث می‌باشد).
۴- جلد دوم: در این جلد بحث مفصلی پیرامون یاءهایی که در آن اختلاف شده است ارائه نموده و مطالب آن را در ۶ فصل بیان کرده،
حکم هر کدام از آنها را تشریح می‌نماید.
۵- جلد دوم: در این جلد مساله تکبیر گفتن هنگام خواندن قرآن را مطرح و علل جعل و ورود آن را ذکر نموده که علت آن این است که: مدتی
وحی به پیامبر قطع شد، در این هنگام مشرکین گفتند که خدا پیامبرش را رها کرده است که
سوره و الضحی نازل شد و پس از آن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تکبیر گفته و مردم را نیز بدان امر کرد.
۶- جلد اول. در این جلد، علت تالیف کتاب را ذکر نموده مبنی بر اینکه: تا کنون درباره قرائتها کتابی که بصورت گسترده بحث نموده باشد و
روایات صحیح را که طریق قرائتها را بیان نموده باشد تالیف نشده است.
۷- جلد اول: بحث حدیث سبعة احرف را مطرح و پیرامون آن در ده مقام بحث نموده است از جمله: علت ورود این حدیث، مقصود از سبعة احرف دلیل اینکه قرائتها بر هفت حرف می‌باشد.
۸- جلد اول: بحث علو اسانید: در این بحث سلسله اسانید خودش تا پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را بررسی نموده می‌گوید بین من تا پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ۱۴ نفر وجود دارد که اسامی آنها و نحوه قرائت آنها را بیان نموده است.
۹- جلد اول: در این جلد، حکم
قرائت شاذ را توضیح می‌دهند.
۱۰- جلد اول: باب «ذکر اسناد قرائت‌های ده گانه» در این باب ابتداء کتابهایی را که این قرائتها را از آنها بصورت
نص ، روایت نموده است به ترتیب تاریخ ذکر می‌نماید. وی در این خصوص پس از ذکر کتاب و مؤلف آن طریقه روایت و نام کسانی را که بر آنها قرائت شده تا به وی می‌رسد را نام می‌برد و حدود ۵۸ کتاب را نام می‌برد.
۱۱- جلد اول: بحث اسانید مؤلف به ائمه قرا: در این بحث سلسله اسانید خودش را تا ائمه قراء ده گانه بصورت گسترده بررسی نموده است.
کتاب نه از طرف مؤلف و نه از طرف مصحح، فصل بندی نشده است و مطالب آن پشت سر هم ذکر شده است که در ذیل به برخی از موضوعات آن اشاره می‌گردد: جلد اول: حاملان قرآن فضیلت، کسانی از
صحابه که قراآت از آنها نقل شده است، کتابت
مصحف توسط
عثمان ، شهرهایی که مصحف به آنها فرستاده شد، ارکان
قرائت صحیح ، قرائت شاذ، سخنی پیرامون
حدیث سبعة احرف ، حدیث سبعة احرف بر چند معنی دلالت دارد، علل خالی بودن مصاحف صحابه از نقطه و شکل، اولین کسی که قرائتها را در کتاب قاسم بن سلام جمع کرد، اولین کسی که قرائتها را در
اندلس وارد کرد، اسامی کسانی که مشهورند در جمع قراآت، حقیقت اختلاف حروف هفت گانه و فائده آن، فائده اختلاف قرائتها، علل تالیف این کتاب، اسامی قراء ده گانه و روایان و طریق آنها، اسانید کتابهایی که مؤلف از آنها روایت کرده، اسانید مؤلف تا ائمه قراء، سند مؤلف از جهت
حدیث به
سوره صف ، اقسام علو، مخارج حروف، صفات حروف، چگونه باید قرآن خوانده شود قرائت تحقیق، تجوید،
اقسام وقف ، حکم ابتداء،
استعاذه ، اختلاف علماء در
بسم الله ، ادغام کبیر، مد و قصر، حکم دو همزه که در یک کلمه جمع شده‌اند، همزه متحرک، تخفیف رسمی.
جلد دوم: ادغام کبیر، حروفی که مخارج آنها به یکدیگر نزدیک است، احکام نون ساکن، مذاهب علماء در فتحه و اماله، مذهب علما در ترقیق قراآت و تفخیم آنها، وقف بر اواخر کلمه‌ها، وقف به سکون، بحث درباره یاءهایی که در آن اختلاف شده است، قراآت جمع و مفرد فرش الحروف، پیرامون تکبیر.
کتاب ۲ جلد، به زبان عربی که جلد اول آن دارای ۵۱۰ صفحه و جلد دوم آن ۴۷۵ صفحه می‌باشد و مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- کاغذ: معمولی ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: گالینگور ۴- تاریخ انتشار: بی تا ۵- نوبت چاپ: نامعلوم ۶- ناشر: دار الکتب العلمیه، بیروت ۷- دارای فهرست موضوعات و اعلام. ۸- نام کتاب: النشر فی القراءات العشر ۹- مؤلف: ابن الجزری ۱۰- تصحیح: شیخ علی محمد الضباع.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
