المص (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
المص: (المص) در مورد
تفسیر حروف مقطعه، در آغاز
سوره بقره «الم» بحث‌هاى مشروحى داشتيم، در اين جا نيز به يكى ديگر از تفسيرهايى كه در اين زمينه جلب توجه مى‌كند براى تكميل در ذیل بحث
اشاره مى‌كنيم.
به موردی از کاربرد «المص» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(المص) «المص.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
چنان‌چه درسوره هایی كه به
حروف مقطعه افتتاح شده تدبر شود، مانند «
الم» ها، «
الر» ها، «
طس» ها و «
حم» ها، هرآینه می یابی كه این سوره‌ها از حیث محتوا مشابه یک دیگرند، سیاق آن ها یک نواخت است لذا ممكن است حدس زده شود كه میان این حروف و محتوای سوره های مربوطه رابطه ای وجود دارد مثلا
سوره اعراف به «المص» مصدر گشته، شاید جامع بین محتوای سوره های «الم» و سوره «ص» باشد.
سوره رعد كه مصدر به «المر» گشته، شاید جامع محتوای سوره های «الم» و سوره «ص» باشد هم چنین سوره رعد كه مصدر به «المر» گشته شاید جامع بین محتوای سوره های «الم» و سوره های «الر» باشد و لذا چنین استفاده می شود كه این حروف رموز و اشارت هایی باشند میان خدا و رسول، كه از دید ما پنهان است وبیش از این نحو ارتباط، چیزی از آن نمی دانیم باشد كه دیگران بیش تر و بهتر از آن دریابند شاید به همین معنا اشارت باشد.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می فرمایند:
يكى از اهداف اين حروف مقطعه،
جلب توجه شنوندگان و
دعوت آن‌ها به سكوت و استماع بوده باشد، زيرا ذكر اين حروف در آغاز سخن، مطلب عجيب و نوظهورى در نظر
عرب بود و حسّ كنجكاوى او را بر مى‌انگيخت و در نتيجه به دنباله آن نيز گوش فرامى‌داد و اتفاقاً غالب سوره‌هايى كه با حروف مقطعه شروع مى‌شود سوره‌هايى است كه در
مکه نازل شده است و مى‌دانيم در آن‌جا مسلمانان در اقليت بودند و دشمنان لجوج و سرسخت، حتى حاضر نبودند به سخنان
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) گوش فرادهند و گاهى چنان سر و
صدا به راه مى‌انداختند كه صداى پيامبر (ص) در ميان آن‌ها گم مى‌شد، كه در بعضى از آيات قرآن (مانند آيه ۲۶
سوره فصلت) اشاره به اين مطلب شده است.
و نيز در بعضى از روايات كه از طريق
اهل بیت (علیهم‌السلام) آمده است، مى‌خوانيم كه اين حروف رموز و اشاراتى است به نام‌هاى
خداوند، مثلا «المص» در
سوره مورد بحث، اشاره به: انا اللّه المقتدر الصّادق مى‌باشد. يعنى «من خداوند تواناى راستگو هستم» و به اين ترتيب، هريک از حروف چهارگانه شكل اختصارى يكى از نام‌هاى خداست.
موضوع جانشين ساختن اشكال اختصارى به جاى اشكال مفصل كلمات از قديم رايج بوده، اگرچه در
عصر و
زمان ما به صورت بسيار گسترده‌ترى مورد بهره‌بردارى قرار گرفته است و بسيارى از عبارات طولانى و اسامى مؤسسات يا انجمن‌ها را در يک
کلمه كوتاه، خلاصه مى‌كنند.
ذكر اين نكته نيز لازم است كه اين تفسيرهاى مختلف براى «حروف مقطعه» هيچ‌گونه منافاتى با يكديگر ندارند و ممكن است درآن‌واحد تمام اين تفسيرها به عنوان بطون مختلف قرآن، اراده شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «المص»، ج۱، ص۷۹.
