اشهر المصطلحات فی فنّ الاداء و علم القراءات (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احمد محمود عبد السمیع الشافعی الحفیان
کتابی پیرامون یکی از مسائل
علوم قرآن، یعنی
علم قرائت و
تجوید قرآن مجید نوشته است.
مؤلف در این
کتاب مهمترین اصطلاحات مربوط به فن قرائت را (همانگونه که در مقدمه کتاب می‌گوید) از کتابهای مختلف جمع آوری نموده و به شرح و بسط آنها پرداخته است تا بدین وسیله دسترسی به این اصطلاحات آسان گردد. و در این زمینه
حدود ۶۲ اصطلاح را بیان نموده‌اند. در قسمت دیگری از کتاب پیرامون اهمیت علم قرائت و
ضرورت آن سخن گفته، و معتقد است که برای
قاری قرآن اولین چیزی که
واجب است اداء کردن حروف و کلمات بصورت صحیح و از مخارج مربوطه می‌باشد که برای رسیدن به این مهم و یاد گرفتن آن باید از طریق مشافهه و نزد استاد رفتن انجام گیرد. وی در بخشی دیگر از این کتاب، متن کتاب «الدرة المضیة فی القراءات الثلاثة» ابن الجزری را (که به صورت
شعر است) و درباره علم قرائت می‌باشد (بدون هیچگونه توضیحی) آورده است.
کتاب از طرف مؤلف فصل بندی شده، ولی مطالب آن را می‌توان به یک مقدمه و چهار فصل و یک خاتمه تقسیم بندی نمود که فهرست آن به قرار زیر است: فصل اول: مباحث مقدماتی شامل: تعریف قرآن/ معنای فن اداء/
فضل تلاوت قرآن/ اهمیت
تعلیم و تعلم قرآن/ مبادی علم قراآت/ تاریخ تالیف در فن اداء/ شروط قرائت‌ها و معنای احرف سبعه/ ارکان قرائت صحیح/ شرح مختصری از قراء/ تفاوت بین قرائت،
روایت و طریق/ رموز مربوط به قاریان/ آداب قاری و مقری/ وصف قرائت قراء/ و روش هر کدام از قاریان. فصل دوم: اصطلاحات فن قرائت شامل:
سوره / جزء/
حزب / ربع/
آیه / قاری/ مقری/ قراءة/ روایة/ طریق/ تحقیق/ تدویر/
ترتیل / حدر/
استعاذه / بسملة/ ابدال/ اظهار/ ادغام/ اخفاء/ اقلاب/ قلقه/ و مد و قصر. فصل سوم: متن کتاب «الدرة المضیئة فی القراءات الثلاث» لابن الجزری. فصل چهارم: ملحقات شامل:
تکبیر / مدت
زمان انقطاع وحی/ صیغه تکبیر/ ابتداء تکبیر و انتهای آن/
ختم قرآن / دعاهای ختم قرآن/ و اموری که هنگام قرائت قرآن انجام آنها
حرام است.
۱- در فصل دوم اصطلاحات مربوط به فن تجوید و قرائت را همراه با استفاده از آیات قرآن، شرح می‌دهند ۲- در فصل اول: پس از تعریف فن اداء و علم تجوید،
وجوب تعلم و یادگیری آن را مورد بررسی قرار داده، ادله وجوب آن را از
کتاب و
سنت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بیان می‌نماید ۳- در همین فصل: پس از بیان تاریخچه تالیف در فن تجوید، کسانی را که در این زمینه کتاب نوشته‌اند همراه با تالیفات آنان معرفی می‌نماید (
حدود ۱۰۰ کتاب) ۴- و نیز در همین فصل شرح مختصری از قراء سبعه، عشره و اربعة عشر را بیان و در قسمتی دیگر، طریقه هر کدام از آنها همراه با راویان مربوطه را توضیح می‌دهد ۵- در فصل دوم: جدولی ارائه نموده که در آن کلماتی را در انتهای آنها حرف «ت» گاهی به شکل تای مبسوط «ت» و گاهی به شکل تای مربوط «ة» نوشته می‌شود به همراه آیات ذکر نموده است مانند
رحمت و
نعمت.
کتاب یک جلد، متن آن
عربی، دارای ۳۰۳ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر است ۱- کاغذ: اعلا ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: گالینگور ۴- نوبت چاپ: اول ۵- تاریخ انتشار:
سال ۱۴۲۲ هجری قمری ۶- ناشر: دار الکتب العلمیة-
بیروت-
لبنان ۷- دارای فهرست: الف: منابع و مآخذ ب: موضوعات کتاب ۸- نام کتاب: اشهر المصطلحات فی فن الاداء و علم القراءات. ۹- نام مؤلف: احمد محمود عبد السمیع الشافعی الحفیان.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
