استوانه مقام جبرئیل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استوانه مقام
جبرئیل به ستونی کنار در خانه
حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیه در
مسجدالنبی اطلاق می‌شود که مکان ورود جبرئیل بوده است.
این ستون کنار در خانه حضرت
فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیه و در ردیف ستون‌های وفود و محرس قرار دارد
و اکنون درون
ضریح و در نهایت سمت شمالی حجره شریف جای گرفته و در دیدرس زائران نیست.
این ستون از ستون‌های مشهور در روضه مطهره است.
گویند این ستون تا هنگام توسعه
مسجد به دست قایتبای (م. ۸۸۷ق.) بیرون ضریح و در دسترس زائران بوده است. از این رو دانشوران به قرار دادنش در
ضریح اعتراض نمودند؛ اما اعتراض آن‌ها نتیجه نداد.
این ستون از آن رو به این عنوان شهرت یافت که جبرئیل از آن جا نزد
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرود می‌آمده است.
«مربعة القبر» نام دیگر این ستون است. سبب این نام گذاری آن است که به گزارش
ابن شهرآشوب ، هنگامی که امیر مؤمنان
علی بن ابی طالب علیه‌السلام به کمک سه تن از مهاجران، عباس و فرزندش فضل و
اسامة بن زید ، خواست بدن شریف پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را به
خاک بسپارد،
انصار از امیر مؤمنان علیه‌السّلام خواستند تا یکی از آنان نیز برای دفن بدن حضرت وارد
قبر شود. علی ـ عليه‌السلام ـ
اوس بن خولی را درون قبر فرستاد. پس از قرار دادن جسد مبارک پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در قبر،
امیر مؤمنان علیه‌السلام به
اوس گفت: «اخرج و ربع قبره: بیرون شو و قبر را چهار گوشه ساز.»
وجه دیگر این نام آن است که این ستون درون شبکه‌ای جای گرفته که قبر چهار گوشه
پیامبر در آن قرار دارد.
این ستون در رکن شمال غربی مربعة القبر و به ادعای صبری پاشا میان دو استوانه وفود و مربعة القبر جای گرفته و در خانه فاطمه۳ کنار آن بوده است.
بر پایه گزارش‌هایی، در این مکان، عروسی حضرت
فاطمه سلام‌الله‌علیه رخ داده است. از این رو «استوانة المعرس» نیز نامیده شده است.
اکنون این ستون درون شباک (پنجره‌ها) قرار دارد و مردم از
تبرک جستن به آن که مستحب شمرده شده،
محروم هستند.
در فضیلت این مکان، در روایتی مشهور آمده که پیامبر
خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ۴۰ روز با نهادن دست مبارکش بر چارچوب در، می‌فرمود: «السلام علیکم یا اهل البیت» و بدین‌سان، بر فاطمه سلام‌الله‌علیه و
علی علیه‌السلام و حسنین (علیهما السلام) درود می‌فرستاد. سپس
آیه تطهیر : {انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا... }
را
تلاوت می‌کرد.
به روایتی دیگر،
رسول خدا هر روز در خانه فاطمه سلام‌الله‌علیها و علی علیه‌السلام را می‌زد و می‌فرمود: «الصلاة، الصلاة.»
تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره: اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۷۲ش؛ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی: ناجی محمد حسن، ترجمه: آیتی، مشعر، ۱۳۸۷ش؛ الزیارة فی الکتاب و السنه: جعفر سبحانی؛ الغدیر: الامینی (م. ۱۳۹۲ق.) ، بیروت، الاعلمی؛ فضائل المدینة المنوره: مؤسسة علوم القرآن، دمشق، ۱۴۱۳ق؛ المعالم الاثیره: محمد محمد حسن شراب، ترجمه: شیخی، مشعر، ۱۳۸۳ش؛ مناقب آل ابی طالب: ابن شهرآشوب (م. ۵۸۸ق.) ، به کوشش گروهی از استادان، نجف، المکتبة الحیدریه، ۱۳۷۶ق؛ موسوعة مرآة الحرمین: ایوب صبری پاشا (م. ۱۲۹۰ق.) ، ترجمه: محمد عرب، قاهره، دار الآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق؛ موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره: احمد زکی یمانی، مصر، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۸ق؛ وفاء الوفاء: السمهودی (م. ۹۱۱ق.) ، به کوشش السامرائی، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۲ق.
حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله«استوانه مقام جبرئیل».
