إِباء (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِباء (
به کسر همزه) از
واژگان قرآن کریم به معنای امتناع و خودداری است.
امتناع و خودداری گاهی از
خودپسندی و
تکبر می‌شود و گاهی علت آن عدم قدرت است.
إِباء به معنای
امتناع و خودداری است.
راغب آن را امتناع شدید گفته است.
در
قاموس به معنی کراهت مطلق است.
می‌شود گفت که سخن راغب
قریب به تحقیق است زیرا لازم است با امتناع فرق مختصری داشته باشد.
به مواردی از
إِباء که در قرآن
به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(اِلَّا اِبْلِیسَ اَبی وَ اسْتَکْبَرَ)(جز
ابلیس كه سرباز زد، و تكبّر ورزيد.)
ناگفته نماند علت اِبَاءِ و امتناع گاهی خودپسندی و تکبر است.علت امتناع ابلیس لعین همان خودپسندی و
استکبار بود.
(ما امانت تعهد،
تکلیف، و
ولایت الهی را بر آسمان‌ها و زمين و كوه‌ها عرضه داشتيم، آن‌ها از حمل آن سر برتافتند، و از آن هراسيدند و اظهار ناتوانى كردند.)
(فَاَبی اَکْثَرُ النَّاسِ اِلَّا کُفُوراً)(امّا بيشتر مردم جز كفر و انكار را، ابا داشتند.)
گاهی سبب آن عدم قدرت است چنان‌که از آیه کریمه
(عَرَضْنَا الْاَمانَةَ عَلَی السَّماواتِ وَ الْاَرْضِ وَ الْجِبالِ فَاَبَیْنَ اَنْ یَحْمِلْنَها وَ اَشْفَقْنَ مِنْها) استفاده می‌شود و ممکن است علت آن بی‌اعتنایی باشد که نوعی از خود پسندی است.
چنان‌که در آیه
(فَاَبی اَکْثَرُ النَّاسِ اِلَّا کُفُوراً) به نظر می‌رسد از صدر
آیه که درباره
معاد است روشن می‌شود که
انکار و امتناع مردم در اثر بی اعتنایی است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «اباء»، ج۱، ص۲۰-۲۱.
