یُمْلِل (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یُمْلِلِ:
(وَ لْيُمْلِلِ اَلَّذِي) یُمْلِلِ: مصدرش
«املال» به معنى «املاء كردن» است.
املاء كردن يعنى القاء كردن كلام به نويسنده براى نوشتن، يا مطلبى را تقرير كردن كه ديگرى بنويسد، مانند مطلبى كه معلم بگويد و شاگرد بنويسد.
«يملل» از مادّه
«ملّ» گرفته شده كه در اصل به معنى «بازگردانيدن» است.
بازگردانيدن كلام بر نويسنده، بارى از پس بار ديگر يا دفعه‌اى از پس دفعه ديگر است، تا آن‌جا كه نويسنده بر اثر تكرار خسته و ملول شود و به ستوه آيد.
به همين مناسبت اين مادّه به معنى «افسرده و دلتنگ شدن» به كار رفته است.
بنابراين مى‌توان گفت كه
«املاء» مخفف
«املال» است كه همزه آن به جاى لام
املال قرار گرفته است.
به موردی از کاربرد
یُمْلِلِ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا تَدَايَنتُم بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَاكْتُبُوهُ وَ لْيَكْتُب بَّيْنَكُمْ كَاتِبٌ بِالْعَدْلِ وَ لاَ يَأْبَ كَاتِبٌ أَنْ يَكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ اللّهُ فَلْيَكْتُبْ وَ لْيُمْلِلِ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ وَ لْيَتَّقِ اللّهَ رَبَّهُ وَ لاَ يَبْخَسْ مِنْهُ شَيْئًا فَإن كَانَ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ سَفِيهًا أَوْ ضَعِيفًا أَوْ لاَ يَسْتَطِيعُ أَن يُمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَ لِيُّهُ بِالْعَدْلِ وَ اسْتَشْهِدُواْ شَهِيدَيْنِ من رِّجَالِكُمْ فَإِن لَّمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَ امْرَأَتَانِ مِمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاء أَن تَضِلَّ إْحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الأُخْرَى وَ لاَ يَأْبَ الشُّهَدَاء إِذَا مَا دُعُواْ وَ لاَ تَسْأَمُوْاْ أَن تَكْتُبُوْهُ صَغِيرًا أَو كَبِيرًا إِلَى أَجَلِهِ ذَلِكُمْ أَقْسَطُ عِندَ اللّهِ وَ أَقْومُ لِلشَّهَادَةِ وَ أَدْنَى أَلاَّ تَرْتَابُواْ إِلاَّ أَن تَكُونَ تِجَارَةً حَاضِرَةً تُدِيرُونَهَا بَيْنَكُمْ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَلاَّ تَكْتُبُوهَا وَ أَشْهِدُوْاْ إِذَا تَبَايَعْتُمْ وَ لاَ يُضَآرَّ كَاتِبٌ وَ لاَ شَهِيدٌ وَ إِن تَفْعَلُواْ فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ وَ اتَّقُواْ اللّهَ وَ يُعَلِّمُكُمُ اللّهُ وَ اللّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ) (اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد! هنگامى كه بدهى مدّت‌دارى به خاطر وام يا داد و ستد به يكديگر پيدا كنيد، آن را بنويسيد. و بايد نويسنده‌اى از روى
عدالت، سند را در ميان شما بنويسد. و كسى كه قدرت بر نويسندگى دارد، نبايد از نوشتن- همان‌طور كه خدا به او تعليم داده- خوددارى كند! پس بايد بنويسد. و آن كس كه حقّ بر عهده اوست، بايد املا كند و از
خدا كه
پروردگار اوست بپرهيزد و چيزى را از آن فروگذار ننمايد. و اگر كسى كه حقّ بر عهده اوست، سفيه يا ضعيف و ديوانه است، يا به خاطر لال بودن، توانايى بر املا كردن ندارد، بايد ولىّ او به جاى او، با رعايت عدالت، املا كند. و دو نفر از مردان عادل خود را بر اين حقّ شاهد بگيريد و اگر دو مرد نبودند، يک مرد و دو زن، از كسانى كه مورد رضايت و اطمينان شما هستند، انتخاب كنيد! تا اگر يكى از آن دو انحرافى يافت، ديگرى به او يادآورى كند. و هنگامى كه شهود را براى اداى
شهادت دعوت مى‌كنند، نبايد خوددارى نمايند. و از نوشتن بدهىِ مدت دار، چه كوچک باشد يا بزرگ، ملول نشويد هر چه باشد بنويسيد. اين كار، در نزد خدا به عدالت نزديک‌تر و براى شهادت مطمئن‌تر و براى جلوگيرى از ترديد و نزاع بهتر مى‌باشد؛ مگر اين‌كه داد و ستد نقدى باشد كه بين خود، دست به دست مى‌كنيد. در اين صورت، باكى بر شما نيست كه آن را ننويسيد. ولى هنگامى كه خريد و فروش نقد مى‌كنيد. شاهد بگيريد. و نبايد به نويسنده و شاهد، به خاطر حقگويى، زيانى برسد. و اگر چنين كنيد، از فرمان‌پروردگار خارج شده‌ايد. از مخالفت فرمان خدا بپرهيزيد. و خداوند به شما تعليم مى‌دهد؛ خداوند به همه چيز داناست.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه تداين كه مصدر
تداينتم است به معناى قرض دادن و قرض گرفتن است و كلمه املال و كلمه املاء هر دو به معناى اين است كه شما بگوئيد و ديگرى بنويسد.
آیه مورد بحث ناظر بر دادوستد مالى است، به اين ترتيب هرگاه شخصى به ديگرى قرض داد و يكى از طرفين بدهكار شد براى رفع هرگونه اشتباه بايد قرار داد با تمام خصوصيات آن نوشته شود. براى اين‌كه قرارداد از مداخلات احتمالى طرفين
سالم بماند بايد نويسنده شخص سومى باشد (و اين نوشتن در صورتى است كه اطمينان كامل در بين نباشد و احتمال نزاع و كشمكش باشد.) كاتب بايد در نوشتن قرارداد
حق را در نظر بگيرد و عين واقع را بنويسد و نهايت
امانت را رعايت كند و نيز از نوشتن قرارداد خوددارى نكند و از اين‌كه حق كوچک و يا بزرگى را بنويسد ملول نشود.
بايد يكى از طرفين معامله، قرارداد را املاء كند، يعنى بگويد تا كاتب بنويسد، امّا كدام يک از طرفين؟ آيه مى‌گويد:
بدهكار، يعنى آن كس كه حق بر گردن اوست.
(وَ لْيُمْلِلِ اَلَّذِي عَلَيْهِ اَلْحَقُّ)
زيرا قراردادى كه به اعتراف و املاى او انجام گرفته مدركى است كه هرگونه انكارى را از طرف او نفى مى‌كند.
بدهكار به هنگام املا كردن بايد خدا را در نظر بگيرد و چيزى را فروگذار نكند و همه را بگويد تا بنويسند و اگر بدهكار (كسى كه حق بر ذمه اوست)، «سفيه» يا «ضعيف» (كوتاه فكر و كم‌عقل و مجنون) و يا اين‌كه به خاطر لال بودن توانايى بر املا كردن ندارد، بوده باشد، ولىّ او (به جاى او) بايد قرارداد را با نهايت عدالت املا كند
(فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ) و علاوه بر قرارداد، گرفتن شاهد (دو مرد يا يک مرد و دو زن) لازم است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر
لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یُمْلِلِ»، ج۴، ص۳۳۴.
