یُخَیَّل (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یُخَیَّل:(وَ عِصِيُّهُمْ يُخَيَّلُ إِلَيْهِ) «یُخَیَّل» از «تخييل» به معنى «به
خیال انداختن و وانمود كردن» است و در اصل از مادّه «
خیل» (بر
وزن علم) به معنى «
گمان كردن و پنداشتن» گرفته شده است.
به موردی از کاربرد «یُخَیَّل» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قالَ بَلْ أَلْقوا فَإِذا حِبالُهُمْ وَ عِصِيُّهُمْ يُخَيَّلُ إِلَيْهِ مِن سِحْرِهِمْ أَنَّها تَسْعَى) «گفت: «شما اوّل بيفكنيد!» پس در آن هنگام طناب‌ها وعصاهاى آنان بر
اثر سحرشان چنان به نظر مى‌رسيد كه
حرکت مى‌كنند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
«فاذا حبالهم و عصيهم يخيل اليه من سحرهم انها تسعى» در اين آيه
حذف و تقدير به كار رفته و تقدير آن «فالقوا و اذا حبالهم و عصيهم» پس انداختند كه ناگهان طناب‌ها و چوبدستى‌هاشان ... بوده است، و اگر كلمه فالقوا حذف شد براى اين بود كه فوريت را تاكيد كند، گويا همين كه موسى گفت:
اول شما بيندازيد، ديگر هيچ فاصله‌اى نشد كه موسى ديد آن‌چه را كه ديد، حتى بدون اين‌كه انداختن آن‌ها فاصله شده باشد.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
آيه مورد بحث دربارۀ مبارزۀ ساحران با
موسی (علیه‌السلام) و افكندن وسايل
سحر (طناب‌ها و عصاهايشان) بر
زمین است، زيرا آن‌ها با تمام
قدرت مى‌كوشيدند كه موسى و
معجزه او را درهم بشكنند.
بدون
شک اين مبارزه مقدمه‌اى بود براى آشكار شدن
حق و در اين گونه مبارزه‌ها معمولا برنده كسى است كه پيشقدم نمى‌شود، لذا موسى به آن‌ها «گفت: شما اول بيفكنيد.»
ساحران پذيرفتند و آن‌چه
عصا و
طناب براى سحر كردن با خود آورده بودند يک‌باره به ميان ميدان افكندند و اگر روايتى را كه مى‌گويد:
آن‌ها هزاران
نفر بودند بپذيريم مفهومش اين مى‌شود كه در يک لحظه هزاران عصا و طناب كه مواد مخصوصى در درون آن‌ها ذخيره شده بود، به وسط ميدان انداختند.
«ناگهان طناب‌ها و عصاهايشان به خاطر سحر آن‌ها، چنان به نظر مى‌رسيد كه دارند
حرکت مى‌كنند.»
(فَإِذا حِبالُهُمْ وَ عِصِيُّهُمْ يُخَيَّلُ إِلَيْهِ مِنْ سِحْرِهِمْ أَنَّها تَسْعى)آرى به صورت مارهايى كوچک و بزرگ، رنگارنگ در اشكال مختلف به جنب و جوش در آمدند و در آيات ديگر
قرآن مى‌خوانيم كه «آن‌ها چشم مردم را سحر كردند و آن‌ها را در
وحشت فروبردند و سحر عظيمى به
وجود آوردند.»
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یخیل»، ج۱، ص ۷۶۴.
