یَسْتَنْقِذوهُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَسْتَنْقِذوهُ:(لا يَسْتَنقِذوهُ مِنْهُ) «یَسْتَنْقِذوهُ» از
باب استفعال (استنقاذ) به معنى «رهايى دادن و بازپس گرفتن» يا مسترد داشتن و چيزى يا كسى را از
دست ديگرى
نجات دادن است و در اصل از مادّۀ «
نقذ» (بر
وزن قفس) به معنى «رهانيدن» گرفته شده است.
آيۀ مورد بحث دربارۀ معبودان ضعيفى است كه نه تنها قادر نيستند مگسى بيافرينند بلكه از مقابله با يک
مگس كه اگر چيزى از آنها بربايد در بازپس گرفتن آن عاجزند.
به موردی از کاربرد «یَسْتَنْقِذوهُ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يا أَيُّها النّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعوا لَهُ إِنَّ الَّذينَ تَدْعونَ مِن دونِ اللَّهِ لَن يَخْلُقوا ذُبابًا وَ لَوِ اجْتَمَعوا لَهُ وَ إِن يَسْلُبْهُمُ الذُّبابُ شَيْئًا لا يَسْتَنقِذوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطّالِبُ وَ الْمَطْلوبُ) «اى مردم! مَثَلى زده شده است، به آن گوش فرا دهيد: كسانى را كه غير از خدا مى‌خوانيد و
پرستش مى‌كنيد)، هرگز نمى‌توانند مگسى بيافرينند، هر چند براى اين كار دست به دست هم دهند؛ و هرگاه مگس چيزى از آنها بربايد، نمى‌توانند آن را بازپس گيرند. هم طلب‌كننده ناتوان است، و هم طلب‌شونده هم عابدان، و هم معبودان.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(إِنَّ الَّذينَ تَدْعونَ مِنْ دونِ اللَّهِ لَنْ يَخْلُقوا ذُباباً وَ لَوِ اجْتَمَعوا لَهُ وَ إِنْ يَسْلُبْهُمُ الذُّبابُ شَيْئاً لا يَسْتَنْقِذوهُ مِنْهُ) و معنايش اين است كه اگر
فرض شود كه خدايان ايشان بخواهند يك مگس- كه ضعيف‌ترين حيوانات است- بيافرينند، به هيچ وجه قادر بر آن نيستند، حتى اگر يک پشه چيزى از ايشان را بردارد نمى‌توانند از او بگيرند.
اين
وصف حال خدايان دروغين ايشان را در
قدرت بر ايجاد و تدبير امور، ممثل مى‌كند كه نه قادر بر خلق مگس هستند و نه قادر بر آسان‌تر از آن، كه عبارت است از پس گرفتن چيزى كه مگس از ايشان ربوده و ضررى كه به ايشان رسانده است، حال چنين خدايانى چگونه مستحق عبادت و دعا مى‌شوند.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یستنقذوه»، ج۴، ص ۵۱۹.
